Loại virus lây dễ, lẩn tránh giỏi

Virus HPV (Human papillomavirus) là một nhóm lớn, đến nay các nhà khoa học đã tìm ra 210 chủng, trong đó có khoảng 40 chủng gây mụn cóc và ung thư vùng sinh dục cả nam và nữ.

TS Nguyễn Đăng Mạnh, Viện trưởng Viện Lâm sàng các bệnh truyền nhiễm, BV Trung ương quân đội 108 cho biết, virus HPV rất phổ biến ở cả nam và nữ. Khoảng 50% dân số thế giới nhiễm loại virus này tại một thời điểm trong đời nhưng đa phần không biểu hiện thành triệu chứng nên chính người bị nhiễm cũng không biết mình mang virus trong cơ thể.

Virus HPV lây nhiễm qua đường tình dục hay truyền qua nhau do quan hệ tình dục bằng miệng. Cũng có những trường hợp lây nhiễm HPV qua tiếp xúc gián tiếp như dùng chung dụng cụ sinh hoạt như cắt móc tay hay chung dụng cụ y tế chưa được tiệt trùng, vụ nhiều trẻ ở Hưng Yên cùng mắc sùi mào gà là một ví dụ nhưng chỉ chiếm tỉ lệ rất nhỏ.

Theo TS Mạnh, thông thường khi virus xâm nhập vào, cơ thể sẽ sinh ra miễn dịch để chống đỡ nhưng chỉ trường hợp có miễn dịch đủ khoẻ mới có thể tiêu diệt hoàn toàn virus.

Các trường hợp còn lại, virus vẫn có thể lẩn tránh được trong cơ thể, khi gặp điều kiện thuận lợi là bùng trở lại, qua thời gian gây tổn thương tế bào hay đột biến tạo thành các khối u.

Một người có thể ủ virus HPV trong thời gian dài, đến khi có các triệu chứng của mụn cóc sinh dục mất vài tuần, vài tháng hay nhiều năm, với ung thư còn lâu hơn nữa.

Riêng với mụn cóc sinh dục, có thể có một hay nhiều nốt với nhiều kích thước và hình dạng khác nhau, phổ biến nhất là sùi mào gà do virus HPV6 gây ra và herpes sinh dục.

Để chữa trị mụn cóc sinh dục, bác sĩ có thể phẫu thuật cắt bỏ nốt sùi, triệt đốt bằng điện, lazer, bôi thuốc…

Chỉ tính riêng sùi mào gà, mỗi năm BV Da liễu Trung ương khám và điều trị cho khoảng 7.000 – 8.000 trường hợp. Sau mỗi năm, số ca mắc mới tăng thêm khoảng 10%. Độ tuổi mắc nhiều nhất từ 15-49.

PGS.TS Lê Hữu Doanh, Phó giám đốc BV Da liễu Trung ương cho biết, việc chữa trị sùi mào gà cần nhiều lần và không thể diệt tận gốc virus HPV. Khi mắc sùi mào gà, đồng nghĩa virus ở trong cơ thể suốt đời, khi hệ miễn dịch suy yếu là phát triển trở lại.

Gây ung thư ở cả 2 giới

HPV có thể gây ung thư cổ tử cung và một số bệnh ung thư khác bao gồm ung thư âm hộ, âm đạo, dương vật và hậu môn. HPV còn có thể gây ung thư hầu họng nhưng ít phổ biến hơn.

Ung thư có thể xuất hiện sau khi bệnh nhân bị nhiễm HPV nhiều năm đến vài chục năm.

Với ung thư cổ tử cung ở nữ, chiếm 99 % trường hợp do virus HPV. Có 14 chủng HPV có nguy cơ cao gây ra loại ung thư này trong đó 2 type nguy cơ cao nhất là 16 và 18 (chiếm 70%), kế đó là các type 31, 33 và 45.

GS Trần Văn Thuấn, Thứ trưởng Bộ Y tế, nguyên Giám đốc bệnh viện K cho biết, ung thư cổ tử cung tại Việt Nam đang xếp vị trí thứ 10 với gần 4.200 ca mắc mới, tuy nhiên tỉ lệ tử vong lên tới trên 50% với trên 2.400 ca.

So với nhiều loại ung thư khác, tiên lượng điều trị ung thư cổ tử cung khá tốt. Ở giai đoạn sớm, tỉ lệ điều trị thành công lên tới 93%, tuy nhiên ở giai đoạn trễ, tỉ lệ này chỉ còn dưới 15%.

Với nam giới, virus HPV16 và HPV18 có khả năng gây ra khoảng 50% trường hợp ung thư dương vật.

Khi bị ung thư dương vật, biện pháp điều trị chính là phẫu thuật và xạ trị. Càng phát hiện sớm, việc cắt bỏ càng ít, tỉ lệ điều trị khỏi càng cao. Ở những giai đoạn sau, bác sĩ sẽ phải cắt nới rộng phần có khối u, cắt một phần dương vật hoặc hoàn toàn kết hợp nạo vét hạch.

HPV là một loại virus nguy hiểm nhưng các xét nghiệm thông thường không thể phát hiện được loại virus này.

Các xét nghiệm phát hiện HPV hiện chỉ áp dụng với phụ nữ từ 21 tuổi trở lên trong sàng lọc ung thư cổ tử cung.

Trong xét nghiệm Pap, bác sĩ sẽ lấy tế bào cổ tử cung soi dưới kính hiển vi. Nếu nhiễm HPV sẽ thấy sự hiện diện của các tế bào rỗng.

Xét nghiệm HPV thường áp dụng cho phụ nữ từ 30 tuổi trở lên, có thể kết hợp cùng với xét nghiệm Pap. Xét nghiệm này giúp phát hiện các virus gây nhiễm trùng hoặc có thể dẫn tới ung thư.

Hiện nay chưa có thuốc đặc hiệu điều trị HPV, do đó cách đơn giản nhất là tiêm vắc xin ngừa HPV cho cả bé trai và gái độ (bé gái từ 9 tuổi, bé trai từ 12 tuổi) và kéo dài đến 21 tuổi với nam, 26 tuổi với nữ, kể cả đã có quan hệ tình dục. Việc tiêm vắc xin ngừa HPV có thể ngừa được những chủng HPV nguy hiểm như 6, 11, 16 và 18.

Để phát hiện sớm ung thư cổ tử cung, phụ nữ cần định kỳ khám phụ khoa, sàng lọc ung thư cổ tử cung.

Trong sinh hoạt tình dục, cần tuân thủ nguyên tắc một vợ một chồng để hạn chế lây nhiễm HPV. Sử dụng bao cao su chỉ giúp giảm nguy cơ lây nhiễm, không giúp bạn miễn nhiễm hoàn toàn với virus HPV do bao cao su không che phủ được toàn bộ bộ phận sinh dục.

Thúy Hạnh