Bệnh gan nhiễm mỡ không do rượu là nguyên nhân hàng đầu gây bệnh gan mạn tính ở Hoa Kỳ, tác động đến khoảng 30% dân số trưởng thành. Bệnh gan nhiễm mỡ không do rượu liên quan đến sự tích tụ chất béo trong gan không do uống rượu, và thường đi kèm với béo phì và đái tháo đường.

Bệnh gan nhiễm mỡ được biết đến có liên quan tới nguy cơ một dạng ung thư gan được gọi là ung thư biểu mô tế bào gan (HCC). Nhưng chúng ta chưa xác định được trong số các bệnh nhân có gan nhiễm mỡ, bệnh nhân nào có nguy cơ cao dẫn đến ung thư hơn các bệnh nhân khác.

Nghiên cứu “Nguy cơ ung thư gan ở bệnh nhân có bệnh gan nhiễm mỡ không do rượu” được công bố trên tạp chí Gastroenterology (Tạp chí Tiêu hóa của hiệp hội tiêu hóa Hoa Kỳ) vào ngày 23 tháng 8 năm 2018, do các chuyên gia về lĩnh vực tiêu hóa của trường đại học Y khoa Baylor, và Trung tâm Y tế Cựu chiến binh Michael E. DeBakey, Houston, Texas, Hoa Kỳ cùng cộng sự tiến hành. Nghiên cứu cho thấy khi bệnh gan nhiễm mỡ không do rượu tiến triển đến giai đoạn xơ gan hoặc sẹo gan thì nguy cơ mắc ung thư biểu mô tế bào gan cao hơn đáng kể. Do vậy, nghiên cứu khuyến nghị: những người có bệnh gan nhiễm mỡ không do rượu ở mức độ nặng nên được theo dõi nguy cơ ung thư gan thường xuyên.

Ở những người có bệnh gan nhiễm mỡ không do rượu ở mức độ nhẹ, nguy cơ ung thư gan thấp hơn. Do đó, tiến sĩ Talal Adhami, một thành viên của Ủy ban Cố vấn Y khoa Quốc gia của Quỹ Gan Hoa Kỳ trả lời phỏng vấn rằng: không phải tất cả các bệnh nhân có gan nhiễm mỡ không do rượu đều buộc phải theo dõi thường xuyên. Trong thực tế, tỷ lệ bệnh nhân có gan nhiễm mỡ không do rượu phát triển thành xơ gan không cao. Chẳng hạn, trong một nghiên cứu trước đó, chỉ có 5% bệnh nhân có gan nhiễm mỡ không do rượu phát triển sẹo gan trong khoảng 8 năm theo dõi. Tuy nhiên, cần lưu ý rằng ung thư biểu mô tế bào gan hiện là nguyên nhân tử vong do ung thư đứng thứ ba trên toàn thế giới, với hơn 500.000 người chết mỗi năm.⁽¹⁾

Nghiên cứu được thực hiện trên cỡ mẫu lớn và thời gian theo dõi dài. Các nhà nghiên cứu đã phân tích dữ liệu về Quản lý sức khỏe Cựu chiến binh trên gần 300,000 người có bệnh gan nhiễm mỡ không do rượu và một số lượng tương tự những người bình thường (gan khỏe mạnh) và được theo dõi trung bình trong 11 năm.

Trong suốt một năm, cứ khoảng 50,000 người bình thường sẽ ghi nhận một trường hợp được chẩn đoán ung thư gan. Tỷ lệ này cao hơn (đã được dự đoán từ trước) ở những người có bệnh gan nhiễm mỡ không do rượu: cứ khoảng 5,000 người sẽ ghi nhận một trường hợp ung thư (tức là cao gấp khoảng 10 lần). Đặc biệt, với bệnh nhân mắc kèm bệnh gan nhiễm mỡ không do rượu và xơ gan, nguy cơ này cao hơn rõ rệt. Trong suốt một năm, các nhà nghiên cứu đã chẩn đoán hơn 50 trường hợp ung thư cho mỗi 5.000 bệnh nhân bị bệnh gan tiến triển (tức là cao gấp khoảng hơn 500 lần).

Nghiên cứu cũng tìm thấy tỷ lệ ung thư biểu mô tế bào gan cao hơn ở nam giới và bệnh nhân lớn tuổi, và tỷ lệ này thấp hơn ở phụ nữ và bệnh nhân dưới 45 tuổi. Nguy cơ cao nhất ghi nhận ở người Mỹ gốc Tây Ban Nha và nguy cơ ở người Mỹ gốc Phi tương đối thấp.

Trưởng nhóm nghiên cứu, tiến sĩ Fasiha Kanwal, trường Y khoa Baylor và Trung tâm y tế Cựu chiến binh Michael E. DeBakey ở Houston, Texas, cho biết: nghiên cứu này là nghiên cứu thuần tập đa dạng lớn đầu tiên, để định lượng nguy cơ ung thư biểu mô tế bào gan ở bệnh nhân có bệnh gan nhiễm mỡ không do rượu.

Tiến sĩ Talal Adhami, người không tham gia nghiên cứu, bày tỏ quan điểm khách quan của mình: “Nghiên cứu này đưa tới cho các chuyên gia tiêu hóa một ý tưởng để phân biệt những bệnh nhân cần được theo dõi và sàng lọc với những bệnh nhân khác có ít nguy cơ phát triển ung thư biểu mô tế bào gan hơn.”

Trong một nghiên cứu khác được đăng trên tạp chí Journal of Hepatology vào ngày 05 tháng 11 năm 2017, của các nhà nghiên cứu thuộc khoa Tiêu hóa, đại học Torino, Italy, bệnh gan nhiễm mỡ không do rượu đang trở thành nguyên nhân chính gây ra ung thư biểu mô tế bào gan, với xu hướng tăng dần đều so với bệnh viêm gan mạn tính do virus hoặc rượu gây ra. Theo nghiên cứu, đại dịch béo phì và các biến chứng liên quan của nó đang thay đổi nhanh chóng dịch tễ học của nhiều loại ung thư, bao gồm ung thư biểu mô tế bào gan. Bệnh gan tiến triển thầm lặng không được chẩn đoán trong dân số ngày càng trở nên phổ biến và nguy cơ xảy ra ung thư biểu mô tế bào gan ở những bệnh nhân không xơ gan là những khía cạnh rất đáng lo ngại. Các chương trình sàng lọc chưa phát huy được hết hiệu quả do bị cản trở bởi kiến thức hạn chế về các con đường gây ung thư và thiếu các công cụ giúp phân tầng nguy cơ ung thư biểu mô tế bào gan trong số các bệnh nhân có gan nhiễm mỡ không do rượu. Do đó, việc giám sát kém đã ngăn cản sự phát triển của một điều trị thích hợp cho ung thư biểu mô tế bào gan liên quan đến gan nhiễm mỡ không do rượu.⁽²⁾ Trong bối cảnh này, kết quả nghiên cứu mới của nhóm chuyên gia Hoa Kỳ là hết sức có ý nghĩa.

Theo Quỹ Gan Hoa Kỳ, hiện chưa có phương pháp điều trị đặc hiệu nào cho bệnh nhân có gan nhiễm mỡ không do rượu. Quỹ khuyến cáo: "Một chế độ ăn uống lành mạnh và tập thể dục thường xuyên có thể giúp ngăn ngừa tổn thương gan ngay từ đầu hoặc đảo ngược sự phát triển của bệnh trong giai đoạn đầu." Những bệnh nhân có gan nhiễm mỡ không do rượu nên gặp bác sĩ tiêu hóa để khám và điều trị. Đồng thời nên giảm cân, nếu thừa cân hoặc béo phì; giảm cholesterol và triglyceride; kiểm soát lượng đường trong máu, và tránh uống rượu.

DS. Trần Thị Trang - Tạp chí Dược Mỹ phẩm

Nguồn: https://www.reuters.com/article/us-health-liver-fat-cancer/severe-fatty-liver-disease-boosts-risk-for-liver-cancer-idUSKCN1LK2GN

1. https://emedicine.medscape.com/article/197319-overview
2. https://www.journal-of-hepatology.eu/article/S0168-8278(17)32353-X/pdf