Thạc sĩ, bác sĩ Huỳnh Phương Nguyệt Anh - Khoa Chấn thương chỉnh hình Bệnh viện Đại học Y Dược TP HCM, cho biết các chấn thương thường gặp khi chơi thể thao là chấn thương hệ thống cơ, xương, khớp và các mô liên quan như sụn, dây chằng. Chấn thương ở chân phổ biến hơn tay và hơn một nửa sẽ gặp các chấn thương về gân cơ hay dây chằng. Tiếp theo là các chấn thương nông ở phần mềm (da và mô dưới da). Trật khớp và gãy xương ít gặp hơn.

Tùy theo loại chấn thương, vị trí và mức độ nghiêm trọng mà có các cách xử trí khác nhau. Bạn có thể áp dụng phương pháp RICE để sơ cứu ban đầu với các chấn thương cơ bản khi chơi thể thao, thể dục.

Trong đó, R- Rest (Nghỉ ngơi): Hạn chế vận động ở vùng chi bị thương. Cần tạm ngừng các hoạt động thể thao, đồng thời giảm tối đa thời gian di chuyển, vận động để xương khớp được nghỉ ngơi hoàn toàn.

I - Ice (Chườm lạnh): Nhiệt lạnh rất hữu ích trong việc kiểm soát tình trạng sưng, viêm cũng như giúp giảm đau rất nhiều, cách 2-3 giờ mỗi lần, mỗi lần chườm trong 15-30 phút trong vòng 3 ngày đầu xảy ra chấn thương.

C - Compress (Băng ép): Băng bó, ép chặt nhẹ vùng chấn thương bằng băng thun co giãn giúp hạn chế sưng. Chú ý cách quấn tròn chi hay quấn kiểu số 8 ở vùng khớp, cũng như lực quấn không quá chặt.

E - Elevate (Kê cao chi): Nguyên tắc là kê phần chi bị thương cao hơn so với toàn bộ cơ thể có tác dụng trong việc giảm sưng, đau và viêm nhờ giúp hồi lưu tốt hơn của hệ tĩnh mạch.

Sau xử trí ban đầu bằng phương pháp RICE, nếu các triệu chứng không giảm nhiều, bạn cần bác sĩ chuyên khoa khám để xác định có cần điều trị bổ sung giúp hồi phục hoàn toàn chấn thương hay không.

Theo Researchgate.net, chấn thương do gãy xương là nguyên nhân ít gặp nhất khi chơi thể thao, tỷ lệ 1,5%. Hai môn thể thao có thể gây gãy xương nhiều nhất là bóng bầu dục và bóng đá.

Vị trí xương gãy thường là xương đòn, xương vùng cổ tay, bàn ngón tay đối với chi trên và xương vùng cổ chân, bàn ngón chân đối với chi dưới. "Hiếm gặp hơn là gãy xương do mỏi, là loại vi chấn thương lặp đi lặp lại nhiều lần ở một xương như là gãy xương do mỏi ở bàn ngón chân út trong môn marathon chạy cự ly dài", bác sĩ Nguyệt Anh cho biết.

Xử trí ban đầu thường phụ thuộc vào vị trí của xương gãy, trong đó nguyên tắc R-Rest (Nghỉ ngơi) là hình thức xử lý quan trọng nhất giúp tránh làm di lệch thêm về xương cũng như tàn phá phần mềm kế cận. Chườm lạnh thường sẽ được áp dụng đối với các loại gãy kín không có vết thương ngoài da tại vùng chi gãy. Thuốc chống viêm và giảm đau cũng sẽ được bác sĩ kê đơn để giúp bạn giảm các triệu chứng khó chịu. Hầu hết trường hợp gãy xương cần bất động trong một thời gian đủ để chữa lành bằng các hình thức bó bột hay nẹp cố định, đi nạng.

Với những trường hợp gãy xương phức tạp hơn, có thể cần phải phẫu thuật để cố định xương trở lại vị trí ban đầu. Khi quá trình điều trị gần hoàn tất, một liệu trình vật lý trị liệu sẽ được đề ra cho mỗi cá nhân riêng biệt, giúp cải thiện tính linh hoạt của khớp và chuyển động của chi gãy, tránh teo cơ, tăng cường tuần hoàn tĩnh mạch cũng như bổ sung chất dinh dưỡng đến xương gãy.

Thời gian sinh hoạt, vận động bình thường sau gãy xương chi trên vào khoảng 6-8 tuần và 8-12 tuần đối với chi dưới. Để có thể chơi thể thao lại, cần quá trình tập luyện hồi phục kiên trì, thời gian chung cho hồi phục sau gãy xương khoảng 6 tháng, tuy nhiên trước đó cần sự đánh giá của bác sĩ chuyên về y học thể thao.

Bác sĩ Nguyệt Ánh khuyến cáo người đang điều trị chấn thương nên duy trì chế độ ăn uống lành mạnh, tập thể dục thường xuyên và tuân thủ lượng canxi được khuyến khích giúp giảm nguy cơ bị gãy xương.

Lê Cầm