Chăm sóc da đúng cách là một phương pháp giúp các bệnh nhân đang điều trị mụn và bệnh rosacea qua việc dùng những sản phẩm dành cho da nhạy cảm có công dụng làm sạch, giữ ẩm và bảo vệ làn da. Hai loại bệnh lý này đều có nguyên nhân liên quan đến các chức năng của tế bảo biểu bì da, và thực hành biện pháp chăm sóc da phù hợp có tác dụng làm giảm bớt mụn cũng như sưng tấy.

Về mụn trứng cá

Mụn trứng cá là căn bệnh về da phổ biến nhất được thấy trong các phòng khám da liễu. Phương pháp điều trị tối ưu bao gồm lựa chọn một chế độ điều trị thích hợp, giáo dục bệnh nhân và tích hợp các cách chăm sóc da hợp lý. Cung cấp và hướng dẫn các thông tin, kiến thức cần thiết về chăm sóc da và mỹ phẩm cho các bệnh nhân nữ bị mụn trứng cá đã cải thiện chất lượng điều trị hơn nhiều so với các bệnh nhân không được hướng dẫn.

Mụn trứng cá có liên quan đến chức năng rào cản biểu bì bị suy yếu. Giảm ô xi hóa lớp tế bào ngoài cùng của da và giảm các sphingosine tự do (hay còn gọi là amino alcohol hoặc chất béo chứa cồn) và ceramide (một loại lipid đặc biệt tìm thấy hầu hết ở màng tế bào), đã được chứng minh ở những bệnh nhân bị mụn trứng cá. Mặc dù sự bài tiết bã nhờn tăng lên khi có mụn trứng cá, sự thay đổi trong thành phần lipid của da mụn có thể làm giảm chức năng rào cản ở các biểu bì. Hơn nữa, các loại thuốc được sử dụng để điều trị mụn trứng cá có thể làm thay đổi tính toàn vẹn và chức năng của lớp sừng bên ngoài. Sự gia tăng mất nước của da (TEWL – Transepideral Water Loss) đã được chứng minh với việc sử dụng benzoyl peroxide, có khả năng là do tổn thương tầng lớp sừng. Điều trị bằng retinoids (một tên gọi khác của vitamin A) tại chỗ dẫn đến sự bong tróc, giảm độ dày và chức năng của lớp sừng. Sử dụng các sản phẩm chăm sóc da thích hợp đã được chứng minh có tác dụng giúp làm tăng hiệu quả điều trị dược lý và cải thiện kết quả điều trị.

Làm sạch

Mặc dù phần lớn bệnh nhân bị mụn trứng cá tin rằng việc chăm sóc da quá kỹ cũng như loại bỏ bụi bẩn trên da góp phần gây ra mụn, có rất ít dữ liệu khoa học chứng minh việc làm sạch da dễ gây ra mụn trứng cá.

Tần suất làm sạch da vẫn chưa có số liệu cụ thể nào, nhưng hầu hết các bác sĩ da liễu đều đề nghị bệnh nhân rửa mặt hai lần mỗi ngày bằng sản phẩm có thành phần nhẹ nhàng, không gây kích ứng. Một nghiên cứu nhỏ đối với bệnh nhân bị mụn ở nam giới so sánh hiệu quả của việc rửa mặt với sữa rửa mặt ở các tần suất một lần, hai lần hoặc bốn lần mỗi ngày dựa trên mức độ nghiêm trọng của mụn trứng cá. Mặc dù không có sự khác biệt trong thống kê về nghiên cứu trên, sự cải thiện đáng kể trong làn da ở cả hai loại mụn không viêm (comedones) và mụn viêm đều được thấy trong nhóm rửa hai lần mỗi ngày. Tình trạng mụn trứng cá chuyển biến tồi tệ hơn đã được quan sát thấy trong nhóm nghiên cứu rửa mặt một lần trong ngày, còn nhóm rửa mặt bốn lần mỗi ngày không gây ra ảnh hưởng xấu gì đến mức độ nghiêm trọng của mụn.

Mặc dù việc rửa mặt thường xuyên hơn có thể không ảnh hưởng xấu đến tình trạng mụn, nhưng người bệnh nên tránh chà xát mạnh ở các vùng xuất hiện mụn để ngăn ngừa kích ứng và chấn thương cho các mụn ẩn dưới da, dẫn đến tình trạng viêm, sưng tăng lên.

Giữ ẩm

Một làn da dễ bị mụn trứng cá liên quan đến rối loạn chức năng hàng rào biểu bì có thể trầm trọng hơn do dùng các loại thuốc trị mụn, việc sử dụng các chất dưỡng ẩm da thường xuyên là một phần quan trọng trong điều trị bệnh lý này. Nên sử dụng kem dưỡng ẩm và dành cho da nhạy cảm. Tuy nhiên, do khó khăn trong việc thử nghiệm sự thay đổi tính nhạy cảm của làn da đối với hình thành mụn, việc đảm bảo một sản phẩm sẽ không gây kích ứng hay tạo thêm mụn ở bệnh nhân có thể hơi khó khăn.

Bảo vệ da khỏi ánh nắng mặt trời

Ánh nắng mặt trời cũng được khuyến cáo cho các bệnh nhân bị mụn trứng cá. Một đánh giá có hệ thống không tìm thấy bằng chứng thuyết phục rằng ánh sáng mặt trời tự nhiên giúp cải thiện mụn trứng cá, mặc dù những nghiên cứu như vậy vốn khó thực hiện. Một số phương pháp điều trị mụn trực tiếp, bao gồm doxycycline và isotretinoin, có khả năng gây ra nhạy cảm với ánh sáng. Cơ quan Quản lý Thuốc và Thực phẩm Hoa Kỳ đã khuyến cáo các doanh nghiệp phải ghi nhãn chính thức cho các loại thuốc bôi trực tiếp có chứa benzoyl peroxide và retinoid là đề phòng tránh ánh nắng mặt trời, mặc dù không ảnh hưởng đến hồng ban do tia cực tím được sử dụng với benzoyl peroxide hoặc adapalene trong một nghiên cứu. Ngoài việc giúp làn da được bảo vệ khỏi ánh nắng, thành phần làm mềm da có thể giúp cải thiện chức năng rào cản biểu bì. Cuối cùng, các biện pháp chống nắng có thể ngăn ngừa hoặc giảm thiểu tăng sắc tố sau khi bị viêm hoặc kích ứng, đặc biệt ở những bệnh nhân có loại da nhạy cảm hơn.

Về bệnh Rosacea

Bệnh rosacea (hay còn gọi là chứng đỏ mặt) là một bệnh về da phổ biến gây mẩn đỏ ở mặt và thường tạo ra những vết màu đỏ, thậm chí mụn đỏ hay mụn mủ. Bệnh làm da trở nên đỏ ở các vùng mũi, cằm, má và trán. Lâu ngày, da sẽ trở nên đỏ nhiều hơn và các mạch máu cũng có thể nhìn thấy rõ hơn.

Cũng như với trường hợp của mụn trứng cá, chăm sóc da thích hợp là một yếu tố quan trọng trong việc điều trị bệnh rosacea. Các cách trị liệu rosacea đã được đề xuất, trong đó bao gồm điều trị, giáo dục bệnh nhân, và tư vấn chăm sóc da với sản phẩm tương ứng.

Da có liên quan đến bệnh rosacea đã được chứng minh có biểu hiện của việc gia tăng sự mất nước do chức năng rào cản biểu bì bị suy yếu. Rosacea dễ bị mắc phải dẫn đến sự giãn mạch kéo dài, cùng với xuất hiện các nốt ban đỏ trên mặt. Do đó, thực hành các biện pháp chăm sóc da là một biện pháp điều trị cần thiết.

Làm sạch

Mặc dù làm sạch da là một yếu tố quan trọng của việc chăm sóc da nói chung, thành phần chứa trong các sản phẩm sữa rửa mặt có thể gây suy yếu chức năng rào cản biểu bì bằng cách phá vỡ protein và chất béo trong tầng lớp sừng của da. Do trên thực tế bệnh nhân mắc phải rosacea có chức năng rào cản bị suy yếu và khả năng nhạy cảm cao hơn với các chất kích thích, bao gồm sodium lauryl sulphate, làm sạch da là điều rất quan trọng.

Loại chất hoạt động bề mặt trong sữa rửa mặt cũng như nồng độ ion hydro (pH) là những yếu tố chính góp phần vào khả năng gây kích ứng của sản phẩm. Sữa rửa mặt nhẹ nhàng bao gồm chất tẩy rửa tổng hợp (syndets) và chất tẩy rửa không chứa chất béo. Các loại sản phẩm ở dạng lỏng hoặc dạng thanh rắn chứa chất tẩy rửa và ít hơn 10% xà phòng. Chúng có độ pH thích hợp (5,5-7,0) và cung cấp hiệu quả làm sạch với khả năng kích thích ít hơn so với sản phẩm rửa mặt thông thường. Các sản phẩm không chứa lipid có pH trung tính hoặc hơi acid. Chúng là những loại sữa rửa mặt hiệu quả giúp tạo một lớp màng dưỡng ẩm trên da nhưng không tạo bọt.

Các nghiên cứu đã cho thấy lợi ích của việc làm sạch ở những bệnh nhân bị bệnh rosacea. Trong một nghiên cứu ngẫu nhiên, sử dụng sữa rửa mặt không chứa chất tẩy rửa tổng hợp làm giảm khô, rát, ngứa và ngứa so với sử dụng các loại sản phẩm thông thường.

Ngoài việc giới thiệu một sản phẩm rửa mặt thích hợp, các bác sĩ khuyên bệnh nhân rosacea rửa mặt bằng nước ấm, vì nước ấm gây giãn mạch và tăng hồng ban trên khuôn mặt. Chấn thương cơ học cho da cũng cần được giảm thiểu, bao gồm cả việc tẩy tế bào chết dạng hạt. Các chất làm se lỗ chân lông như toner hay nước hoa hồng thường được áp dụng sau khi rửa mặt cũng nên tránh dùng vì chúng có xu hướng làm tăng ban đỏ và loại bỏ dầu từ da.

Giữ ẩm

Sử dụng các loại kem dưỡng ẩm thích hợp có lợi ích tiềm năng trong việc trị liệu bệnh rosacea. Như da rosacea đã được chứng minh là sự mất nước gia tăng, sử dụng kem dưỡng ẩm có thể cải thiện, cấp nước cho da và giảm khô. Chức năng rào cản được cải thiện cũng có thể dẫn đến giảm độ nhạy cảm của da và cải thiện khả năng dung nạp thuốc bôi tại chỗ.

Về lựa chọn sản phẩm chăm sóc da, những sản phẩm có chứa các chất kích thích tiềm năng như urê, axit glycolic, axit lactic, tinh dầu bạc hà và long não nên tránh dùng do rối loạn chức năng rào cản liên quan đến bệnh rosacea có thể làm tăng khả năng gây dị ứng của các sản phẩm chăm sóc da. Tuy nhiên, vì nước hoa có thể gây ra cả phản ứng kích ứng và dị ứng, nên sử dụng các sản phẩm không có mùi thơm. Loại sản dưỡng ẩm ở dạng kem thường được ưu tiên hơn các sản phẩm ở dạng gel hoặc dạng nước.

Bảo vệ da khỏi ánh nắng mặt trời

Giúp làn da chống nắng hàng ngày là một việc quan trọng với bệnh rosacea. Tiếp xúc với ánh nắng mặt trời là nguyên nhân phổ biến gây kích ứng trong bệnh rosacea. Tia cực tím có thể làm trầm trọng thêm bệnh rosacea do kích thích sản xuất peptide tiền viêm, giảm dự trữ chất chống oxy hóa da và tăng sản xuất các loại oxy phản ứng. Tuy nhiên, việc tìm được một loại kem chống nắng khá là khó khăn cho bệnh nhân rosacea. Bác sĩ da liễu khuyến cáo nên chọn sản phẩm dạng kem trong thành phần công thức có chứa dẫn xuất silicone, như dimethicone orcyclomethicone, có thể làm giảm khả năng kích ứng.

Tóm lại, điều trị tối ưu cả mụn trứng cá và bệnh rosacea bao gồm việc bắt đầu một chế độ chăm sóc da thích hợp. Điều này đòi hỏi phải cung cấp cho bệnh nhân những lời khuyên về việc làm sạch phù hợp, giữ ẩm và bảo vệ các khu vực bị ảnh hưởng khỏi tia nắng mặt trời. Cung cấp các khuyến nghị liên quan đến chăm sóc da đã được chứng minh để cải thiện chất lượng cuộc sống ở bệnh nhân mụn trứng cá và là một nhu cầu chưa được đáp ứng ở những bệnh nhân bị bệnh rosacea. Việc tích hợp chăm sóc da thích hợp trong quần thể bệnh nhân này sẽ cải thiện rối loạn chức năng rào cản và khả năng dung nạp của liệu pháp theo quy định, giúp cho kết quả điều trị tốt hơn.

Nguồn: MedScape (https://www.medscape.com/viewarticle/879830_1)

Sơn Hòa – Tạp chí Dược Mỹ phẩm