Bác sĩ Lương Trường Sơn, Phó Viện trưởng Sốt rét - Ký sinh trùng Côn trùng TP HCM, cho biết kiến ba khoang thân dài 1,5 đến 20 mm, màu đỏ nâu, được gọi bằng nhiều tên khác nhau như kiến ba khoang, kiến lác, kiến gạo, kiến nhốt...

Cơ thể kiến ba khoang chứa độc tố Pederin (C24H43O9N), độc tính mạnh gấp 12-15 lần nọc của rắn hổ nhưng lượng tiếp xúc nhỏ và chỉ ở ngoài da nên không đủ gây chết người như nọc rắn. Kiến thường gây bệnh vào mùa mưa, đặc biệt là đầu mùa mưa ở miền Nam, ngoài Bắc vào mùa thu.

Kiến ba khoang gây bệnh không phải là đốt mà do dịch tiết ra, dính vào da hay qua tay gây ra viêm da tiếp xúc tại chỗ. Tổn thương cơ bản có dạng dát đỏ, thành đám, vệt, theo chiều tay quệt, nền hơi cộm, trên có mụn nước hoặc mụn mủ nhỏ li ti ở giữa, có vùng hơi lõm màu vàng nâu, hình tròn hoặc bầu dục. Khi bệnh nhân gãi, dịch dính vào những vùng da khác sẽ gây viêm da tiếp xúc gián tiếp nhiều chỗ trên cơ thể.

Người bị đốt có cảm giác rát bỏng, nhức, ngứa tại chỗ, thương tổn trên diện rộng có thể gây ra sốt nhẹ, nổi hạch lân cận. Nếu không điều trị, vết loét có thể lấn sâu xuống hạ bì, tạo nên vết loét gây sẹo sau khi lành vết thương hoặc hoại tử.

Khi bị dính dịch kiến ba khoang, cần nhanh chóng lấy nước rửa sạch chỗ tiếp xúc, hạn chế tổn thương lây lan. Trường hợp nhẹ có thể điều trị với các dung dịch làm dịu da, sát khuẩn bằng gel, thuốc kháng sinh... Vết thương nặng, nên đến cơ sở y tế để được chăm sóc, xử lý đúng cách. Vết thương phát hiện sớm sẽ không để lại sẹo.

"Tuy nhiên, không phải ai cũng kịp thời đến bệnh viện xử lý vết thương do kiến ba khoang gây ra. Nhiều người nhầm lẫn vết thương do kiến ba khoang và bệnh giời leo, tự ý mua thuốc thoa lên da, nhất là thuốc chứa cồn khiến vết thương nặng hơn", bác sĩ Sơn nhấn mạnh.

Bác sĩ khuyên người dân nên ngủ trong màn, tránh đứng dưới bóng đèn sáng nơi công cộng, chú ý khi làm việc dưới ánh đèn do kiến ba khoang rất hay xuất hiện ở nơi có đèn sáng. Nên thì bật đèn ban công, hành lang để thu hút kiến ba khoang ra ngoài nhà và diệt.

Hạn chế mở cửa, buông rèm cửa để phòng côn trùng bay vào nhà hoặc làm lưới ngăn côn trùng ở khu vực cửa, lỗ thông khí, nhất là nơi ở gần cây cối, cánh đồng...

Thường xuyên vệ sinh môi trường, phát quang bụi rậm, cây cỏ, giũ mạnh khăn mặt, quần áo trước khi dùng. Khi đi làm việc trên đồng ruộng, nhất là vào mùa mưa bão, cần dùng phương tiện bảo hộ lao động như quần áo dài tay, đội mũ, nón, khẩu trang, đi ủng.

Khi tiếp xúc với kiến ba khoang, nên đeo găng tay hoặc dùng giấy mềm lót. Nếu lỡ tay đập hoặc chà xát kiến ba khoang trên da thì phải nhanh chóng rửa sạch nơi tiếp xúc bằng nước sạch hoặc nước muối sinh lý; tránh đưa tay đã tiếp xúc với kiến chạm vào các vùng da khác. Không dùng tay trần để bắt, giết, miết kiến ba khoang mà chỉ nên thổi hoặc đặt một tờ giấy cho kiến bò lên rồi lấy ra khỏi người.

Khi bắt đầu thấy rát ở một vùng da có thể rửa vùng đó bằng nước muối loãng, xà phòng... Tuyệt đối không được dùng thuốc sát trùng có chứa i-ốt, cồn sẽ làm vết thương nặng thêm.

Thùy An