Đây là một trong những điểm mới trong Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Phòng, chống nhiễm HIV/AIDS, được Quốc hội thông qua cuối tháng 11. Luật có hiệu lực từ 1/7/2021.

Theo đó, giảm độ tuổi được quyền tự nguyện đề nghị xét nghiệm HIV của trẻ em từ đủ 16 tuổi xuống đủ 15 tuổi, mà không cần sự đồng ý của cha mẹ, người giám hộ hoặc người đại diện theo pháp luật. Quy định này nhằm bảo đảm phù hợp với tình trạng thực tế lây nhiễm HIV trong nhóm trẻ hiện nay cần được xét nghiệm sớm để điều trị kịp thời nếu nhiễm HIV.

Ông Nguyễn Hoàng Long, Cục trưởng Phòng chống HIV/AIDS, Bộ Y tế, cho biết việc hạ độ tuổi được tự nguyện xét nghiệm HIV là cần thiết trong bối cảnh hiện nay. Trẻ em đang phát triển hơn về thể chất, tâm sinh lý, dậy thì sớm và có quan hệ tình dục sớm.

Theo thống kê của Tổng cục Dân số, tỷ lệ trẻ vị thành niên có thai ngoài ý muốn và nạo phá thai ngày càng gia tăng nhanh. Hằng năm, trung bình có 250.000 đến 300.000 ca nạo phá thai, trong đó 60-70% là học sinh, sinh viên ở độ tuổi 15-19, cá biệt có trường hợp mang thai ở tuổi 12-14, là tuổi dậy thì. Khảo sát của Bệnh viện Phụ sản Hà Nội, tỷ lệ mắc các bệnh lây truyền qua đường tình dục ở trẻ vị thành niên có thai cao hơn khá nhiều so với phụ nữ mang thai ở lứa tuổi lớn hơn.

Đặc biệt, tuổi người bị lây nhiễm HIV ngày càng trẻ. Thống kê của Bộ Y tế cho thấy số trẻ em nhiễm HIV độ tuổi 15-16 được phát hiện năm 2019 tăng gần gấp 3 lần so với năm 2011. Xuất hiện quan hệ tình dục đồng giới nam trước tuổi 20. Thêm vào đó là tình trạng ma túy len lỏi vào trường học.

Thực tế, rất ít trường hợp cha mẹ biết con có nguy cơ lây nhiễm để đưa con đi xét nghiệm. Trẻ em thường không dám thông báo cho bố mẹ biết mình có nguy cơ lây nhiễm HIV do có quan hệ tình dục không an toàn. Cơ sở y tế không xét nghiệm HIV khi không được bố mẹ trẻ đồng ý, làm giảm cơ hội trẻ được xét nghiệm, phát hiện HIV sớm.

Theo ông Long, quy định hạ độ tuổi trẻ được xét nghiệm tự nguyện cũng nhằm bảo đảm tính thống nhất trong hệ thống pháp luật, phù hợp thông lệ quốc tế. Luật HIV/AIDS năm 2018 của Philippines cũng quy định người từ đủ 14 tuổi được tự yêu cầu làm xét nghiệm HIV. Luật HIV/AIDS 2003 của Papua New Guinea quy định "người từ đủ 12 tuổi được tự yêu cầu làm xét nghiệm HIV".

Giảm độ tuổi trẻ được xét nghiệm tự nguyện cũng giúp dễ tiếp cận dịch vụ xét nghiệm HIV hơn. Phát hiện HIV sớm, điều trị sớm đảm bảo sức khỏe của trẻ, giảm lây nhiễm HIV trong cộng đồng. Đồng thời cũng bảo đảm quyền của trẻ em được gia đình bảo vệ và chăm sóc sức khỏe.

Theo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Phòng, chống nhiễm virus gây ra hội chứng suy giảm miễn dịch mắc phải ở người, trẻ đủ 15 tuổi trở lên xét nghiệm HIV dương tính thì được thông báo đến cha mẹ hoặc người giám hộ để biết và kịp thời hỗ trợ, đưa trẻ đi điều trị.

Lê Nga