Anh Nguyễn Ðình Th. (38 tuổi, quê ở Hà Tĩnh) có 12 năm làm việc và sinh sống tại Angola vừa về nước được hơn một tuần. Năm ngày trước khi vào viện, anh Th. xuất hiện sốt cao, rét run, kèm đau đầu nhiều khi sốt. Tình trạng sốt tập trung chủ yếu vào buổi chiều, ngày thường có hai cơn sốt nên đã đến khám tại cơ sở y tế gần nhà. Tại đây, các bác sĩ không phát hiện ra bệnh, nên người bệnh được người nhà đưa đến Bệnh viện đa khoa Hà Tĩnh trong tình trạng nặng hơn và sau đó được chuyển tới Trung tâm Bệnh nhiệt đới (Bệnh viện Bạch Mai). Sau khi khai thác yếu tố dịch tễ, người bệnh có đi Angola về kết hợp xét nghiệm máu thì các bác sĩ phát hiện ra ký sinh trùng sốt rét Plasmodium falciparum trong máu. 

Trường hợp thứ hai là một sản phụ 32 tuổi, ở Hà Nội, mang thai tháng thứ 6. Chị H. đi lao động tại Angola được tám năm và đã bị sốt rét vào năm 2021, đợt này mới trở về từ Angola được một tuần. Trước vào viện ba ngày chị xuất hiện sốt cao, rét run thành cơn, chủ yếu sốt về chiều tối. Sau cơn sốt vã mồ hôi nhiều, kèm nôn, buồn nôn, đau đầu nhiều… chị đi khám phòng khám tư, sau đó được đưa vào Viện Sốt rét-ký sinh trùng-côn trùng Trung ương làm xét nghiệm và được chẩn đoán là mắc sốt rét. Do có thai và kèm bệnh lý hạ tiểu cầu cần theo dõi nên chị H. được chuyển đến Trung tâm Bệnh nhiệt đới (Bệnh viện Bạch Mai) nơi có nhiều chuyên khoa cùng phối hợp để có thể theo dõi và điều trị cho hai mẹ con.

PGS, TS Ðỗ Duy Cường, Giám đốc Trung tâm Bệnh nhiệt đới cho biết: Trong những năm vừa qua, bệnh sốt rét ở Việt Nam được kiểm soát khá thành công bởi có chương trình phòng, chống bệnh sốt rét hiệu quả ở các địa phương cũng như có đầy đủ thuốc sốt rét để điều trị, cho nên tỷ lệ mắc và tử vong do sốt rét giảm nhiều, chỉ còn ở một số tỉnh ở khu vực Tây Nguyên và phía nam. Tuy nhiên, thời gian gần đây các bệnh viện tiếp nhận một số bệnh nhân sốt rét do đi từ châu Phi về, nên được gọi là sốt rét "nhập khẩu". Các bác sĩ lưu ý, sau một thời gian gián đoạn do dịch Covid-19, việc khôi phục lại các đường bay cho người Việt Nam đi lao động, công tác tại châu Phi, đặc biệt là Angola trở về nước gia tăng, làm cho nguy cơ bệnh sốt rét xâm nhập theo những người nhập cảnh từ khu vực châu Phi cũng tăng theo. 

PGS, TS Ðỗ Duy Cường khuyến cáo: Người dân trở về nước từ vùng dịch tễ có sốt rét cần được khám sàng lọc, điều tra dịch tễ và xét nghiệm ngay xem trong máu có ký sinh trùng sốt rét hay không và cần khai báo y tế với cơ quan chức năng. Khi có biểu hiện sốt cần đi khám ngay để tránh nhầm lẫn và bỏ sót. Cả hai bệnh nhân hiện đang điều trị tại Trung tâm nêu trên bị sốt ngay sau khi về Việt Nam nhưng y tế ở địa phương không phát hiện ra, không để ý yếu tố dịch tễ là đi từ châu Phi về nên dễ bỏ sót. Do các triệu chứng sốt rét không điển hình rầm rộ, dễ gây nhầm với các bệnh khác như cảm cúm, Covid-19, sốt xuất huyết, hay nhiễm trùng tiết niệu…

Trong những năm qua đã có nhiều cảnh báo về những trường hợp sốt rét đi từ châu Phi, nhất là các trường hợp công nhân, người lao động làm việc tại Angola trở về. Do vậy, cần lưu ý yếu tố dịch tễ và khai báo với cơ quan y tế hoặc thực hiện các xét nghiệm bởi sốt rét có thể trở thành sốt rét ác tính và nguy hiểm đến tính mạng. Thực tế đã có những trường hợp sốt rét trở thành ác tính với triệu chứng sốt cao liên tục, có thể đi vào hôn mê sau ba đến năm ngày, nguy hiểm đến tính mạng. Kèm theo hôn mê là suy đa phủ tạng (gan, thận, phổi,...) hoặc thiếu máu, co giật, hạ đường huyết… Tuy nhiên nếu được điều trị kịp thời, đúng thuốc và thuốc tốt thì các chức năng sẽ dần hồi phục. Các thuốc sốt rét hiện nay có sẵn (Artesunate, Arterakin) được Bộ Y tế cung cấp theo chương trình phòng, chống bệnh sốt rét.