Thứ nhất, do số lượng thí sinh đăng ký dự thi tốt nghiệp tăng mạnh từ 900 nghìn lên 1.020 nghìn thí sinh (tăng hơn 11% so với năm ngoái). Đặc biệt, số thí sinh đăng ký xét tuyển vào đại học, cao đẳng tăng 24% so năm 2020. Việc tăng số lượng thí sinh một phần do thí sinh không thể đi du học hoặc xu hướng chọn học đại học tăng lên. 

Nguyên nhân thứ hai khiến điểm chuẩn tăng mạnh là do tác động của xu hướng chọn ngành. Theo thống kê của Bộ Giáo dục và Đào tạo cho thấy, số ngành tăng từ 5 điểm trở lên thuộc về khối ngành Kỹ thuật và Công nghệ (với 70 mã ngành tăng); sau đó đến nhóm ngành Khoa học giáo dục và Đào tạo giáo viên (với 64 mã ngành tăng). Hai nhóm ngành này đã chiếm một nửa số ngành có điểm chuẩn tăng từ 5 điểm trở lên so với năm 2020. Xếp sau đó là các ngành Kinh doanh và  Quản lý, Khoa học xã hội  và  nhân văn... 

Nguyên nhân thứ ba đến từ kết quả bài thi môn tiếng Anh có phần cải thiện so năm 2020, từ đó góp phần làm tăng điểm chuẩn. 

Theo Thứ trưởng Hoàng Minh Sơn, việc nhiều thí sinh đạt điểm cao nhưng chưa trúng tuyển đợt 1 là một điều rất đáng tiếc. Tuy nhiên, các trường vẫn còn nhiều hình thức xét tuyển, thí sinh sẽ có cơ hội để trúng tuyển theo những phương thức xét tuyển khác.

Bộ Giáo dục và Đào tạo đang xây dựng những lộ trình, phương án để kỳ thi đi vào thực chất hơn, đồng thời giúp các trường có thể đánh giá chính xác năng lực của thí sinh.

Năm nay, do dịch bệnh diễn biến phức tạp, một số trường đã xây dựng phương án xét tuyển khác nhau bằng kỳ thi đánh giá năng lực, kỳ thi kiểm tra tư duy nhưng không thể tổ chức được. Những năm tới, Bộ Giáo dục và Đào tạo sẽ có những phương án để các trường đại học tăng quyền tự chủ, có thể phối hợp, liên kết với nhau để đưa ra những phương thức tuyển sinh bổ sung với kỳ thi tốt nghiệp THPT, bảo đảm nhẹ nhàng nhưng đánh giá tốt năng lực thí sinh, để thí sinh không phải thi nhiều lần mà các trường vẫn lựa chọn được những thí sinh phù hợp.