Đã vài ngày trôi qua, song vụ nam sinh một trường chuyên ở Hà Nội nhảy lầu tự tử vẫn khiến cho dư luận bàng hoàng.

Nguyên nhân khiến em chọn cách lìa bỏ cuộc đời được cho là do trầm cảm bởi áp lực học hành, thiếu sự thấu hiểu và sẻ chia từ cha mẹ.

Từ vụ việc này, nhiều người đã bày tỏ bức xúc, lên án các bậc phụ huynh đặt ra áp lực quá nặng nề lên học sinh. Song, thiết nghĩ việc cộng đồng “nổi cơn thịnh nộ” với phụ huynh nam sinh xấu số kia cũng không giúp cải thiện được gì, bi kịch lớn lao mà họ đã phải gánh chịu là quá đủ rồi, không nên xoáy sâu vào nỗi đau của họ nữa. Cái mà chúng ta nên làm, là cùng bàn luận để những chuyện đau lòng như vừa rồi đừng tái diễn nữa.

Như chúng ta đã biết, lứa tuổi thanh thiếu niên được xem là giai đoạn phát triển phức tạp của mỗi con người. Ở độ tuổi này, các em sẽ có sự biến đổi lớn về tâm lý, sinh lý, hành vi, tính cách.

Đó cũng được xem là giai đoạn mà các em nhạy cảm, dễ tổn thương, thích thể hiện bản thân, có những suy nghĩ và quyết định bồng bột. Vấn đề là, người lớn cần làm gì để giúp các em tránh được những sai lầm nghiêm trọng ở độ tuổi này?

Tôi có dịp dạy và quan sát các em học sinh bậc trung học cơ sở và trung học phổ thông hơn mười năm qua, tôi nhận thấy gần đây các em ngày càng có xu hướng ít nói chuyện với người lớn.

Ở trường, các em chỉ đùa vui, trò chuyện với bạn bè, hiếm khi giao tiếp với thầy cô. Về nhà, nhiều em ôm điện thoại, ôm máy tính suốt, nói chuyện với người nhà được vài câu trong bữa cơm rồi thôi.

Học sinh ở đô thị càng ít nói chuyện với người lớn hơn học sinh vùng nông thôn, bởi các gia đình ở đô thị có điều kiện, mỗi em được bố trí một không gian riêng (phòng riêng) để ở, sinh hoạt, học tập, nên sự tiếp xúc với các thành viên trong gia đình rất hạn chế.

Hơn nữa, các bậc phụ huynh ở đô thị cũng đa phần là cán bộ, công chức hoặc ít nhất cũng có công ăn việc làm, họ thường không có mặt ở nhà suốt ngày, chỉ sinh hoạt chung với gia đình một khoảng thời gian ngắn lúc chiều tối, do vậy mà ít có dịp trò chuyện với con cái.

Một điều lạ là, nhiều em học sinh bây giờ không thích nói chuyện với người lớn bởi các em cho rằng người lớn thường hay áp đặt suy nghĩ, ép các em phải thế này thế kia, nhưng lại không đưa ra những lý lẽ phù hợp.

Nhiều phụ huynh hoặc giáo viên khi tranh luận với các em mà bị đuối lý thì lấy tuổi tác, lấy cương vị, lấy đạo đức ra để bắt các em phải nghe theo.

Dần dần, các em không muốn tranh luận nữa, các em chọn cách im lặng để làm theo những gì người lớn sắp xếp, dù các em không phục. Khoảng cách giữa cha mẹ và con cái, giữa giáo viên và học sinh vì thế ngày càng bị đẩy ra xa hơn.

Đáng nói là, khi không thể trò chuyện, giãi bày tâm sự của mình với những người xung quanh, các em thiếu niên thường kìm nén trong lòng, lâu ngày dẫn đến trầm cảm, và quyết định chọn cái chết của các em cũng nhẹ tênh, như một cơn gió.

Tôi nhiều lần nhận được tin nhắn của học trò vào lúc đêm muộn. Các em bày tỏ sự chán nản, mệt mỏi với cuộc sống, với chuyện học hành, với những thành tích mà cha mẹ bắt phải đạt được.

Không ít em đã nghĩ đến chuyện tự tử, vì cho rằng chỉ có chết đi mới không còn mệt mỏi, khổ đau nữa. Dĩ nhiên, đó chỉ là những suy nghĩ bồng bột nhất thời. Khi được tôi khuyên giải, các em thấy được giá trị của cuộc sống, kể cả giá trị của những áp lực, những thử thách, từ đó mà các em lạc quan hơn, sống tốt hơn.

Tôi muốn khẳng định, trong vô vàn cách thức để giúp một người vượt qua trầm cảm, thì giao tiếp (trò chuyện, tâm sự) được xem là cách tốt nhất.

Khi được giao tiếp, áp lực cũng như những nỗi buồn chán trong lòng ta sẽ vơi đi. Càng giao tiếp, càng sẻ chia, chúng ta sẽ vượt qua những cảm xúc tiêu cực, sẽ hạn chế được những ý nghĩ hay quyết định bồng bột.

Các bậc phụ huynh hãy thôi nghĩ về thành tích con em mình cần phải đạt được, mà hãy dành thời gian trò chuyện với các em nhiều hơn. Trò chuyện một cách cởi mở, bình đẳng, ấm áp chớ không nên áp đặt, bảo thủ, đay nghiến. Nhà trường cũng cần phải giảm áp lực về thành tích đối với học sinh.

Chúng ta phải mạnh dạn lược bỏ những nội dung vô bổ trong chương trình hiện hành, thay vào đó là đẩy mạnh việc dạy các kỹ năng sống, tăng cường hoạt động ngoại khóa, giúp các em cân bằng giữa học và chơi.

Chỉ khi người lớn thay đổi tư duy và cách thức dạy bảo, cư xử với các bạn trẻ, lúc đó mới không còn những cái chết thương tâm như vụ nam sinh ở Hà Nội vừa rồi.

Trương Chí Hùng (Nhà giáo)