Cô gái 19 tuổi ở Thổ Nhĩ Kỳ nằm thoi thóp trên giường bệnh do căn bệnh não gan khiến gan suy kiệt, tích tụ chất độc ảnh hưởng đến não.

Ít lâu sau, lá gan của cô ngừng hoạt động hoàn toàn, bác sĩ chỉ định phải ghép gan khẩn cấp để cứu tính mạng. Cô được đưa vào danh sách chờ ghép ưu tiên.

Tuy nhiên không có ai tình nguyện hiến sống. Một lá gan của của cụ bà 93 tuổi đã chết khi đó là lựa chọn cuối cùng.

Lá gan này đã bị tất cả các trung tâm ghép tạng khác từ chối vì quá già và chứa u nang do nhiễm ký sinh trùng.

May mắn sau ca ghép gan vào tháng 3/2008 tại Viện cấy ghép gan thuộc ĐH Inonu ở Malatya, Thổ Nhĩ kỳ, cô gái hồi phục rất tốt.

Thậm chí 6 năm sau, cô còn mang thai và hạ sinh bé gái khoẻ mạnh. Ở tuổi 26, khi con gái tròn 1 tuổi, cô ấy cũng làm lễ kỷ niệm mừng lá gan ở tuổi 100.

Ca ghép gan thành công là minh chứng cho thấy, nội tạng của chúng ta có thể sống lâu hơn chính chủ nhân của nó. Nhưng cũng có những trường hợp, nội tạng bị “chết” ngay khi cơ thể còn rất trẻ, như trường hợp cô gái nói trên.

Do đó, độ lão hoá của nội tạng hay còn gọi là tuổi sinh học có ý nghĩa quan trọng hơn số tuổi bạn sống trên đời.

Trên thực tế, 2 tuổi này không phải lúc nào cũng khớp nhau. Các nghiên cứu chỉ ra rằng, sự kết hợp phức tạp giữa các yếu tố di truyền, lối sống và môi trường, ăn uống không lành mạnh, thiếu ngủ sẽ khiến chúng ta già nhanh nhưng không đồng nghĩa các cơ quan nội tạng cũng bị lão hoá theo.

Vì vậy, nhiều người dù có vẻ ngoài rất trẻ trung ở tuổi 38 tuổi nhưng thận đã bị teo tóp, suy chức năng như người 61 tuổi. Nhưng cũg có khi ở độ tuổi 80 nhưng trái tim vẫn khoẻ như người mới bước qua tuổi 40.

“Cơ thể chúng ta như một chiếc ô tô. Theo thời gian, toàn bộ hoạt động của chiếc xe bị suy giảm nhưng một số bộ phận hao mòn nhanh hơn những bộ phận khác”, nhà di truyền học Michael Snyder của ĐH Stanford ví von.

Dù vậy, việc xác định độ tuổi sinh học của các cơ quan không hề đơn giản, đòi hỏi phải kiểm tra chi tiết từng cơ quan về cấu trúc mô, cấu tạo tế bào, thậm chí của DNA mới có thể đánh giá chính xác.

Tuy nhiên dựa theo số liệu của các ca ghép tạng, người ta nhận thấy tim và tụy dễ bị suy thoái theo thời gian, qua 40 tuổi đã suy giảm chức năng, với phổi có thể mở rộng đến 65 tuổi, phổi của người sống ở thành phố, khu vực ô nhiễm sẽ bị lão hoá nhanh hơn.

Riêng giác mạc là cơ quan có sức đề kháng cao nhất, ít liên quan đến độ tuổi của người hiến tặng.

Ông Richard Siow, Giám đốc nghiên cứu lão hóa tại King's College London, Vương Quốc Anh cho biết, tất cả những gì chúng ta ăn, cách ăn, cách ngủ và chất lượng giấc ngủ đều tác động đến các cơ quan nội tạng theo những cách khác nhau mà khoa học chưa lý giải được.

Ở cấp độ vi mô, khái niệm tuổi của cơ quan nội tạng còn khó lý giải hơn. Theo thời gian, các tế bào đều bị hao mòn nhưng tốc độ hoàn toàn khác nhau. Một tế bào hồng cầu lưu thông trong tĩnh mạch và động mạch có thể sống trung bình 4 tháng trong khi đáng ra, chúng cần được thay mới sau vài ngày.

Trong khi đó tế bào não hay thần kinh không được thay mới định kỳ mà già theo tuổi thực của cơ thể.

Làm cách nào để trẻ hoá nội tạng?

Mới đây, một nhóm nhà khoa học tại ĐH Stanford đã xác định được ít nhất 87 phân tử và vi khuẩn trong cơ thể có thể được sử dụng làm các chỉ dấu ước tính tuổi của nội tạng.

Giờ đây, với những tiến bộ của công nghệ, trí tuệ nhân tạo, người ta có thể ước tính tuổi của tế bào và nội tạng chính xác hơn. Một trong những phương pháp này liên quan đến quá trình methy hoá của DNA.

Một nghiên cứu đã tính được tuổi sinh học của mô vú trên cơ thể phụ nữ thường già nhanh hơn tuổi của họ. Đây có thể là lời giải thích cho câu hỏi vì sao nhiều phụ nữ dễ mắc ung thư vú.

Vì vậy, nếu chúng ta có thể tìm ra cách đảo ngược quá trình methyl hoá, giúp các mô, tế bào của mình trẻ hơn có thể giúp đẩy lùi ung thư hoặc dự báo sớm ung thư.

Ở cấp độ tế bào, đây là mục tiêu hoàn toàn khả thi. Vào tháng 3 năm nay, các nhà nghiên cứu tại ĐH Stanford cho biết họ đã tìm ra cách làm trẻ hoá tế bào trên những người cao tuổi bằng cách khiến chúng sản sinh ra yếu tố yamanaka, là những protein trước đây được chứng minh có khả năng biến các tế bào trở lại trạng thái mầm phôi.

Sau một vài ngày thực hiện, các tế bào của các tình nguyện viện đã trẻ hơn thêm nhiều năm.

Tuy nhiên để thực hiện ở cấp độ toàn cơ thể khó khăn hơn rất nhiều. Nhưng đây là khởi đầu cho những bước tiến xa hơn trong việc tìm ra các phương pháp quay ngược đồng hồ sinh học của tế bào và mô mà không cần loại bỏ chúng khỏi cơ thể.

Trong khi chưa tìm ra phương pháp đảo ngược quá trình lão hoá, hiện các nhà khoa học vẫn đang tập trung vào việc kéo dài tuổi thọ khoẻ mạnh cho con người.

Các loại thuốc như rapamycin, metformin và lithium kết hợp tập thể dục thường xuyên, ăn uống lành mạnh được chứng minh là những phương pháp điều trị có triển vọng để trì hoãn sự khởi phát các bệnh và các vấn đề đi kèm với tuổi già, tuy nhiên vẫn không phải là can thiệp để đảo ngược lão hoá.

Các nhà khoa học cũng thống nhất, dù độ lão hoá trong mỗi cơ quan không giống nhau nhưng vẫn liên kết với nhau, do đó nếu một cơ quan già đi, chắc chắn sẽ ảnh hưởng đến những cơ quan khác của cơ thể. Chẳn hạn, nếu bạn bị viêm khớp, chắc chắn sẽ ảnh hưởng đến não và tim.

M.Anh(theo BBC)