Nghiên cứu được thực hiện bởi Economist Intelligence Unit (EIU), cơ quan nghiên cứu kinh tế toàn cầu thuộc tạp chí The Economist, công bố tháng 6/2020.

Phạm vi nghiên cứu gồm 10 quốc gia thuộc các nhóm khác nhau về quy mô dân số, kinh tế và mức độ phát triển, gồm Australia, Ấn Độ, Nhật Bản, Hàn Quốc, Trung Quốc, Indonesia, Malaysia, Philippines, Thái Lan, Việt Nam.

Các nhà nghiên cứu sử dụng thang điểm M:I (mortality:incident) tức là tỷ lệ tử vong trên số ca mắc để mô tả độ hiệu quả trong công tác phòng ngừa, tầm soát và điều trị ung thư tại mỗi nước. Mức điểm càng thấp chứng tỏ khả năng phát hiện và điều trị càng cao.

Theo báo cáo, tỷ lệ tử vong trên số ca mắc ung thư tại Việt Nam trên 70%, cao nhất trong khu vực. Tiếp đó là Ấn Độ, Thái Lan và Trung Quốc, với tỷ lệ M:I từ 60% đến 70%.

Theo Tổ chức Nghiên cứu Ung thư Quốc tế (IARC) năm 2018, số ca mắc mới ở Việt Nam khoảng 165.000, số tử vong do ung thư gần 115.000 người.

Tỷ lệ người mắc ung thư trên dân số không cao so với thế giới, nhưng tỷ lệ bệnh nhân tử vong cao, nguyên nhân chính là do phát hiện muộn, đến khi phát hiện ra thì không còn ở giai đoạn có thể chữa được.

Theo Giáo sư Trần Văn Thuấn, nguyên Giám đốc Bệnh viện K, nhấn mạnh yếu tố chính tác động đến tỷ lệ chữa khỏi ung thư là việc phát hiện sớm hay muộn. Khả năng sống thêm cũng phụ thuộc vào nhiều yếu tố khác như giai đoạn bệnh, sự đáp ứng điều trị, phối hợp của các phương pháp.

Đầu năm nay, Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) từng cảnh báo, vào năm 2040, bệnh nhân ung thư sẽ tăng 81% tại các quốc gia có thu nhập thấp và trung bình do thiếu nguồn lực đầu tư cho việc phòng ngừa và điều trị. Tại những nước này, tỷ lệ mắc ung thư do nhiễm trùng cổ tử cung, loại bệnh có thể phòng ngừa bằng cách tiêm vaccine HPV, vẫn còn đáng kể.

Việt Nam, cùng với Thái Lan, Trung Quốc và Hàn Quốc, nằm trong 10 quốc gia có tỷ lệ mắc ung thư gan, cao nhất. Ung thư gan có thể phòng ngừa bằng cách giảm sử dụng đồ uống có cồn và tiêm vaccine phòng viêm gan B.

Để giảm tỷ lệ tử vong của bệnh nhân ung thư, tầm soát phát hiện sớm là điều kiện tiên quyết. Trong 10 nước được khảo sát, Nhật Bản là nơi có tỷ lệ máy chiếu chụp và bác sĩ chuyên ngành ung thư trên dân số cao nhất. Đứng cuối bảng về tiêu chí này là hai nước Việt Nam và Philippines.

Báo cáo của EIU nhận định kế hoạch tầm soát, ngăn ngừa ung thư cấp quốc gia tại Việt Nam còn non trẻ, hầu hết chú trọng nâng cao nhận thức, năng lực chăm sóc sức khỏe, điều trị và giảm nhẹ tác động. Và đó cũng chỉ là một phần của Chương trình quốc gia nhằm phòng ngừa, kiểm soát nhóm bệnh ung thư, tiểu đường, tim mạch và đột quỵ. Nhiều chi phí chiếu chụp phát hiện tế bào ung thư không nằm trong bảo hiểm y tế quốc gia.

Thục Linh