Không chủ quan khi trẻ khó diễn đạt

Chiều 20/11, tại hội thảo về Các rối loạn học tập ở trẻ em do Viện Sức khỏe tâm thần, Bệnh viện Bạch Mai tổ chức, BS Cao Thị Ánh Tuyết, Phòng Tâm thần nhi, thanh thiếu niên, Viện Sức khỏe tâm thần Quốc gia, chia sẻ cách đây ít lâu, bệnh viện tiếp nhận một trẻ 14 tuổi với chẩn đoán rối loạn học tập. 

Sinh ra khỏe mạnh, trước 4 tuổi, trẻ phát triển bình thường. Tuy nhiên đến 4 tuổi, bệnh nhân chỉ nói được các câu ngắn, khó khăn trong việc mô tả một bức tranh hoặc kể câu chuyện một cách liền mạch, không thuộc lời được những bài hát hoặc bài thơ đơn giản như bạn cùng lứa. Khi đi học cấp 1, trong quá trình học tập, bệnh nhân tiếp thu được các kiến thức, có thể ghi nhớ các kiến thức được dạy và áp dụng các công thức toán học bình thường. Lớp 1-2, trẻ có khó khăn trong học môn tiếng Việt, khó khăn khi chép chính tả, chép sai từ trong sách in ra vở.

Theo BS Tuyết, trẻ học kém môn Văn, nói chuyện không rành mạch, thường không nghĩ ra từ, thường xuyên phải sử dụng ngôn ngữ cơ thể để mô tả lời nói. Bệnh nhân vận động chậm, ít giao tiếp với các bạn cùng lớp, các kĩ năng tương tác xã hội kém.

Khi bắt đầu lên lớp 9, bệnh nhân bị các bạn cùng lớp trêu chọc vì cách nói chuyện. Việc này khiến trẻ ít giao tiếp với mọi người xung quanh hơn, biểu hiện buồn chán, mệt mỏi, kém tập trung, dễ nổi nóng, cáu gắt, cãi lại lời bố mẹ, cảm giác căng thẳng khi phải tập trung, học lực giảm sút nhiều… Lúc này trẻ được cha mẹ đưa tới Viện Sức khỏe tâm thần khám.

Với chẩn đoán chẩn đoán rối loạn cảm xúc và hành vi khởi phát tuổi thanh thiếu niên, rối loạn học tập, trẻ được điều trị nội trú bằng liệu pháp can thiệp tâm lý và dùng thuốc. Sau 10 ngày các triệu chứng căng thẳng, cáu gắt buồn chán thuyên giảm. Trẻ được xuất viện và tư vấn tiếp tục điều trị can thiệp tâm lý và cần hỗ trợ của các nhà giáo dục.

BS Lê Công Thiện cho hay, các chẩn đoán rối loạn học tập đơn thuần ít đến khám, bởi nhiều người quan niệm rồi khi lớn trẻ sẽ hết… Chính điều này khiến nhiều trẻ không được phát hiện và điều trị kịp thời, dẫn đến hệ lụy rối loạn tâm lý, tự ti, mặc cảm, thậm chí bỏ học vì kết quả học tập không tốt.

Dấu hiệu nhận biết rối loạn học tập ở trẻ

BS. Nguyễn Hoàng Yến, Phòng Tâm thần nhi, thanh thiếu niên, Viện Sức khỏe tâm thần Quốc gia, cho biết: "Cần nhìn nhận trẻ rối loạn học tập khác với trẻ mang hội chứng tự kỷ hoặc hay khuyết tật trí tuệ. Rối loạn học tập là một trong những nguyên nhân quan trọng nhất dẫn đến thành tích học tập kém.

Các rối loạn này có nhiều yếu tố liên quan trong đó có yếu tố di truyền, yếu tố môi trường, các vấn đề liên quan tới gen. Bệnh nhân có thể gặp 1 trong 3 rối loạn trên. Ở rối loạn học tập, trẻ thường chỉ có khó khăn 1 kỹ năng như đọc, viết, tính toán còn trí thông minh vẫn bình thường. Nhiều đứa trẻ, học rất giỏi toán nhưng việc đọc lại rất kém".

Để chẩn đoán rối loạn học tập, các bác sĩ phải tìm hiểu thật kỹ. Khi thấy trẻ có các dấu hiệu như: đọc từ không chính xác hoặc chậm và tốn nhiều công sức (ví dụ: đọc to các từ đơn một);  Khó hiểu ý nghĩa của những gì đọc (ví dụ: có thể đọc chính xác văn bản nhưng không hiểu trình tự); Khó khăn về chính tả (ví dụ: có thể thêm, bớt các nguyên âm hoặc phụ âm); Khó khăn với cách diễn đạt bằng văn bản (ví dụ: mắc nhiều lỗi ngữ pháp); Khó khăn trong việc nắm vững ý nghĩa số, các dữ kiện về số hoặc phép tính (ví dụ: hiểu kém về các con số); Khó khăn với lập luận toán học (ví dụ: gặp khó khăn nghiêm trọng trong việc áp dụng các khái niệm).

"Nếu các dấu hiệu này duy trì hơn 6 tháng, dù đã được điều chỉnh, nhắc nhở, cha mẹ cần nghi ngờ khả năng trẻ bị rối loạn học tập. Khi đó, cha mẹ nên đưa trẻ đến cơ sở chuyên khoa để được đánh giá sớm xác chẩn đoán. Việc phát hiện, can thiệp càng sớm càng tốt, tránh ảnh hưởng đến chất lượng sống sau này của trẻ", BS Yến chia sẻ.