Thời điểm giao mùa, khi có nhiều mưa rào là điều kiện thuận lợi cho muỗi - vật trung gian truyền bệnh sốt xuất huyết, viêm não Nhật Bản phát triển. Đây cũng là điều kiện để virus gây bệnh tay chân miệng - một căn bệnh thường lây lan ở trẻ nhỏ độ tuổi mẫu giáo phát triển mạnh.
Những sai lầm trong điều trị các bệnh truyền nhiễm mùa hè
TS, BS Đỗ Thiện Hải, Phó Giám đốc Trung tâm Bệnh Nhiệt đới, Bệnh viện Nhi Trung ương, cho biết, trong 10 năm trở lại đây, ở thời điểm giao mùa từ xuân sang hè, 4 căn bệnh mà giới chuyên môn luôn cảnh giác là sốt xuất huyết, viêm não Nhật Bản, tay chân miệng và cúm. Đây là những bệnh rất dễ lây lan và có thể tạo thành dịch ở quy mô khá lớn.
Hiện tại, số ca mắc tay chân miệng đang tăng khá cao. Mỗi ngày, Trung tâm Bệnh Nhiệt đới, Bệnh viện Nhi Trung ương, đều tiếp nhận từ 15-30 ca mắc tay chân miệng.
"Số bệnh nhân nhập viện này chỉ chiếm 20% trong tổng số bệnh nhân tới viện khám và được chẩn đoán bệnh. Một số trường hợp cũng được chẩn đoán bệnh nhưng được chỉ định về nhà theo dõi hoặc chuyển về các tuyến tỉnh để điều trị", bác sĩ Hải nói.
Theo bác sĩ Hải, năm nay các bác sĩ lo ngại sự quay trở lại của dịch sốt xuất huyết. “Qua các thống kê dịch tễ chúng tôi thấy rằng theo chu kỳ từ 4-5 năm, số ca mắc sốt xuất huyết lại tăng lên. Năm 2017 đã ghi nhận số ca mắc sốt xuất huyết rất cao và năm nay cũng rơi vào chu kỳ này. Do đó, chúng tôi cũng đang rất lo ngại dịch sốt xuất huyết năm nay”, bác sĩ Hải nói.
Theo bác sĩ Hải, nếu ở mức độ nhẹ, bệnh nhân hoàn toàn có thể điều trị tại nhà. Tuy nhiên, điều quan trọng là chúng ta phải nhận biết được các dấu hiệu cảnh báo bệnh chuyển nặng để đưa bệnh nhân nhập viện.
Một số đối tượng nếu mắc sốt xuất huyết cần đặc biệt lưu ý là người đang có sẵn một tình trạng bệnh nào đó hoặc những người đang phải sử dụng thuốc corticoid.
Sốt xuất huyết là một tình trạng gây rối loạn đông máu và suy tuần hoàn. Do đó, khi được chẩn đoán mắc sốt xuất huyết, nếu bệnh nhân đang có sẵn các bệnh nền, đặc biệt là bệnh liên quan tới tình trạng rối loạn đông máu hoặc đang sử dụng các thuốc có ảnh hưởng tới đông máu thì cần nhập viện để theo dõi và điều trị.
"Đặc biệt, ở ngày thứ 3 đến thứ 7 khi mắc bệnh sốt xuất huyết, nếu bệnh nhân cảm thấy mệt hoặc không ăn, không chơi mặc dù nhiệt độ cơ thể đã hạ (đặc biệt ở trẻ nhỏ) là những dấu hiệu rất sớm cho thấy cần đưa người bệnh nhập viện", bác sĩ Hải nói.
Đặc điểm của sốt xuất huyết là có thể gây rối loạn đông máu. Do đó, khi mắc sốt xuất huyết, chúng ta chỉ được phép sử dụng thuốc hạ sốt có thành phần paracetamol. Bởi sốt xuất huyết bản chất là có thể gây tổn thương gan.
Sử dụng paracetamol không đúng chỉ định cũng có thể gây viêm gan, cộng thêm việc sử dụng cả Ibuprofen thì nguy cơ rất cao sẽ gây chảy máu ồ ạt. Đây là điểm rất khác trong việc chăm sóc bệnh nhân sốt xuất huyết và bệnh nhân mắc bệnh sốt virus thông thường.
Bổ sung đủ nước khi mắc sốt xuất huyết là một điều cực kỳ quan trọng để ngăn bệnh chuyển nặng. Tuy nhiên, một sai lầm khi điều trị sốt xuất huyết đó là bệnh nhân trông chờ vào việc truyền dịch.
"Ở trẻ nhỏ, việc bù nước khó khăn hơn do trẻ quấy khóc và thường không tự uống. Nếu cha mẹ không chú ý bù đủ nước cho con thì nguy cơ chuyển nặng sẽ rất cao", bác sĩ Hải nói.
Với bệnh tay chân miệng, dấu hiệu phát ban đặc hiệu ở bệnh là các nốt phát ban ở các vị trí đặc biệt như vòm họng, lòng bàn tay/chân, đầu gối, mông.
"Một sai lầm mà nhiều mẹ mắc phải đó là nghĩ rằng con quấy khóc là do đau miệng, bởi trong miệng có các vết loét. Tuy nhiên, quấy khóc kéo dài là dấu hiệu của trẻ đã bị nhiễm độc thần kinh. Ở tay chân miệng, bệnh chuyển độ rất nhanh. Cứ mỗi 6-12 tiếng là trẻ có thể chuyển cấp độ bệnh nặng hơn. Do đó, điều quan trọng là cha mẹ cần nhận biết dấu hiệu bệnh để xử trí kịp thời”, bác sĩ Hải nói.
Về bệnh viêm não Nhật Bản, bác sĩ Hải cho rằng, nhiều gia đình lơ là việc tiêm nhắc lại viêm não cho các con mà chỉ chú trọng mũi tiêm trong 2 năm đầu đời. Vì thế, có nhiều trẻ trở nặng, phải nhập viện chủ yếu do chưa được tiêm chủng các mũi nhắc lại đầy đủ.
Các dấu hiệu sớm khi trẻ mắc viêm não Nhật Bản là đau đầu, cơn đau tăng dần lên. Biểu hiện rối loạn ý thức sớm nhất là ngủ nhiều. Biểu hiện muộn hơn là buồn nôn và nôn khan. Do đó, khi thấy con có các dấu hiệu này, đặc biệt là ở trẻ từ 3 tuổi trở lên, cha mẹ cần đặc biệt cảnh giác bệnh viêm não Nhật Bản.
Những lưu ý chăm sóc con khỏe mạnh trong thời điểm giao mùa
Để trẻ có sức đề kháng, phòng chống các căn bệnh truyền nhiễm, cha mẹ cần cho con ăn uống đầy đủ chất dinh dưỡng, bảo đảm chế độ ăn khoa học để con phát triển thể chất và tăng đề kháng. Cha mẹ nên tham khảo thông tin về chế độ dinh dưỡng cho con qua các trang web của các cơ quan chính thống như Viện dinh dưỡng quốc gia hoặc Bệnh viện Nhi Trung ương.
Đặc biệt, vào thời điểm nghỉ hè, muỗi sinh sôi, phát triển nên cha mẹ cần dọn sạch những chỗ có muỗi trú ngụ như những nơi nước đọng. Giữ môi trường sạch sẽ là vấn đề quan trọng nhất để phòng bệnh sốt xuất huyết.
Đối với tay chân miệng, cách tốt nhất là rửa tay thường xuyên cho con. Khi lớp học có trẻ mắc tay chân miệng, cha mẹ cần báo cho nhà trường để vệ sinh, khử khuẩn lớp học.
Một vấn đề nữa đó là người lớn có thể mang các virus gây bệnh truyền nhiễm, có thể lây cho trẻ em nhưng người lớn lại không bị phát bệnh. Do đó, cha mẹ nên hạn chế tiếp xúc với trẻ mắc các bệnh truyền nhiễm,.
Với viêm não Nhật Bản, cha mẹ nên có thói quen kiểm tra sổ tiêm chủng của con vào một thời điểm nhất định nào đó trong năm để tiêm bổ sung kịp thời cho con các mũi tiêm cần thiết. Viêm não Nhật Bản số ca mắc không nhiều nhưng tỷ lệ di chứng lại rất cao, nhất là các di chứng về tâm thần.
Bác sĩ Hải cũng khuyến cáo, giữ em bé ở nhà không phải là biện pháp tốt để em bé có sức khỏe tốt. Em bé vẫn cần có các hoạt động nhưng bảo đảm các phương pháp phòng tránh lây nhiễm bệnh như tránh muỗi đốt, vệ sinh tay sau khi đi chơi cùng các trẻ khác.
