“Rốn dịch” HIV tại Đồng bằng sông Cửu Long

36% ca nhiễm HIV mới được ghi nhận tập trung tại các tỉnh Đồng bằng sông Cửu Long. Hình thái lây nhiễm đã chuyển dịch từ tiêm chích ma túy, mẹ lây truyền sang con, sang chiếm 70-90% ở nam quan hệ đồng giới (MSM). Số ca nhiễm HIV đang trẻ hóa, có nhiều em học sinh, sinh viên phát hiện bệnh khi còn quá trẻ.

Loạt bài viết: “Rốn dịch” HIV”" ghi nhận sự thay đổi hình thái lây nhiễm HIV tại một số địa bàn trọng điểm tại các tỉnh Đồng bằng sông Cửu Long như Kiên Giang, Bình Dương, Long An, Vũng Tàu… cũng như những nỗ lực của cán bộ y tế, đồng đẳng viên trong việc khống chế dịch HIV/AIDS tại đây.

Bài 1: HIV đã "len lỏi" vào giới trẻ

Bị “dụ dỗ” từ những chợ tình

N. là một trong 2 trường hợp dưới 14 tuổi được phát hiện nhiễm HIV tại Bình Dương trong năm qua, bị lây nhiễm qua quan hệ tình dục đồng giới do “bán dâm”.

N. được các tình nguyện viên CBO tiếp cận khi phát hiện em là đối tượng nguy cơ cao khi có đăng tải thông tin tìm kiếm bạn tình trên app Blue-D (app hẹn hò của cộng đồng MSM) tại chợ tình Thủ Dầu Một, tỉnh Bình Dương.

Bác sĩ Vương Thế Linh, Trưởng khoa HIV/AIDS, Trung tâm Kiểm soát Bệnh tật tỉnh Bình Dương tiếp nhận N. từ sự giới thiệu của một đồng đẳng viên. Nhóm CBO đã giới thiệu N. đến với Khoa HIV/AIDS của tỉnh, xét nghiệm bằng 3 test nhanh cho kết quả dương tính. Các cán bộ y tế thuyết phục em, chỉ cần có người lớn trong gia đình đồng ý làm giám hộ cho em để đưa vào điều trị, tuy nhiên em không dám chia sẻ thông tin này cho bất kỳ người thân nào.

“Không có người giám hộ, nhưng không thể để N. không được điều trị. Nếu N. không đưa vào điều trị, em sẽ trở thành đối tượng tạo ra sự lây lan cho nhóm MSM ở lứa tuổi vị thành niên. Hậu quả sẽ vô cùng lớn cho thế hệ trẻ tại tỉnh Bình Dương”, bác sĩ Vương Linh cho hay.

C. (Rạch Giá, Kiên Giang) cũng phát hiện mình nhiễm HIV khi mới chỉ 14 tuổi. Đó là khi C. biết bạn tình nhiễm HIV. Em lén lút mua test trên mạng, tự test, và kết quả vô cùng bàng hoàng: Em dương tính với HIV.

“Em mới chỉ quan hệ tình dục không an toàn một lần, tại sao lại nhiễm HIV được?”, C. hy vọng một kết quả khác khi cầu cứu sự giúp đỡ của nhóm CBO The Sun (Kiên Giang). Sau lời thuyết phục của CBO, C. tâm sự với mẹ.

Thay vì lo lắng cho con trai, người mẹ nhất quyết gạt đi. Danh Tùng, Giám đốc Công ty TNHH Doanh nghiệp xã hội The Sun Việt Nam (nhóm CBO tư nhân) kể: “Chúng tôi gọi điện thuyết phục bà nhiều lần, nhưng người mẹ rất cổ hủ và cho rằng con mình không làm gì để bị nhiễm HIV. Bà từ chối giám hộ cho con mình xét nghiệm. Tôi biết gia đình cũng rất sốc, nhưng từ chối làm giám hộ cho con là một sai lầm”. C. chơ vơ vì chính người thân trong nhà chối bỏ giám hộ.

Sau gần 6 tháng thuyết phục, gia đình mới vượt qua được cú sốc con mình đồng tính, lây nhiễm HIV qua bạn tình, đồng ý làm giám hộ cho con. Sau khi nhận kết quả dương tính, C. rời địa phương đi nơi khác, không biết điều trị ở đâu.

Những cậu bé MSM, chỉ ở ngưỡng 14-16 là miếng mồi ngon của các chợ tình đã trở thành nạn nhân của lây nhiễm HIV. Các em sớm hỏng cả cuộc đời chỉ vì sự thiếu hiểu biết về tình dục an toàn. Có những cậu bé đối diện cú sốc tới mức chỉ muốn kết liễu cuộc đời.

T.T.C (Long An) từng định nhảy sông nhiều lần khi nhìn kết quả test nhanh hiện 2 vạch. Cuộc sống cô quạnh ở quê với bà ngoại, mẹ bỏ rơi đi biệt xứ 10 năm trước khiến T. bị mất phương hướng trong cuộc sống. Rất sớm, cậu bị dụ dỗ bán thân để có tiền ăn chơi.

16 tuổi, C. đánh mất tương lai chỉ vì bị dụ dỗ. Cậu nhiều lần đứng tần ngần trước sông, toan tự vẫn. Ngày C. quyết định kết liễu cuộc đời mình, cậu đã gọi cho Nguyễn Minh Phong - đồng đẳng viên tại Long An. Là một MSM, Phong quá hiểu cú sốc của C.

Ngày C. quyết định kết liễu cuộc đời mình, đã gọi cho Nguyễn Minh Phong – cán bộ CBO. Là một MSM, Phong quá hiểu cú sốc của C. Mất 30 phút thuyết phục, Phong may mắn đã kéo được C. trở lại cuộc sống bình thường khi đánh đúng vào điểm làm C. thức tỉnh: “Em không thể là một người cháu bất hiếu. Bà đã nuôi em lớn lên, giờ bà hơn 70 tuổi, lấy chỗ nào nương tựa nếu không có em. Nếu em bỏ điều trị, quãng đời còn lại bà sống kiểu gì?”.

Không thể tiết lộ mình là người đồng giới, T.T.T (Long An) cần phải có chữ ký giám hộ của người thân để được làm xét nghiệm khẳng định HIV. Nhưng em chưa qua 15 tuổi. Nếu không có người giám hộ, em sẽ không có cơ hội được đưa vào điều trị sớm. Lo lắng, sụt cân, gầy rộc người, T. mang tâm sự này tới Nguyễn Minh Phong để anh tìm giúp một lối đi cho cuộc đời mình.

Cán bộ CBO đã phải giấu gia đình em là người đồng tính, giấu việc em lây nhiễm từ bạn tình cao tuổi. “Chúng tôi trao đổi với bố mẹ là có thể em bị nhiễm HIV khi vô tình đạp phải kim tiêm trên đường. Thật may mắn là bố mẹ em đã nhanh chóng đồng ý đồng hành cùng con”, Phong chia sẻ.

Những cú sốc đầu đời

Sau chia tay 1 tháng, N.T.Đ (17 tuổi, Kiên Giang) sốc nghẹn lời khi nhận hung tin “bạn tình” (hơn Đ. 7 tuổi) thông báo: “Anh bị nhiễm HIV, em nên đi xét nghiệm đi”. Còn quá trẻ, Đ. bị trôi trong vô vọng. Và kết quả sau 3 lần test tại CDC tỉnh, Đ. có kết quả dương tính.

Danh Tùng – trưởng nhóm CBO The Sun kể, điều đau đớn với nhiều bạn MSM mà nhóm tiếp cận, đó là có những trường hợp nhiễm HIV nhưng giấu tình trạng bệnh của mình vì sợ bị kỳ thị, không có biện pháp quan hệ tình dục an toàn. Chỉ đến khi chia tay, họ mới thông báo cho bạn tình của mình. Khi ấy, thì mọi thứ đã quá muộn, nguy cơ nhiễm HIV đến 90%.

Sự kỳ thị của chính người thân trong gia đình, đã khiến nhiều mảnh đời còn rất trẻ, phải giã từ cuộc sống. Danh Tùng không thể quên ánh mắt của H.C (Rạch Giá, Kiên Giang) khi em phải mất một năm trời để tiếp cận, thuyết phục C. đi làm xét nghiệm khẳng định.

Mới 17 tuổi, C. thường xuyên quan hệ tình dục không an toàn với nhiều bạn tình. Khi có triệu chứng ốm, sụt cân, mắc bệnh nhiễm trùng lây truyền qua đường tình dục (STI), C. vẫn không tin mình có bệnh, từ chối các bạn CBO, từ chối tin nhắn, hoặc giả vờ đã đi đăng ký điều trị nhưng trên phần mềm hệ thống quản lý người bệnh, Tùng vẫn chưa thấy thông tin của C.

Thuyết phục không được, Tùng buộc phải tiếp cận gia đình để đưa con đi khám, điều trị. Người mẹ khăng khăng từ chối: “Con chỉ bị nấm, chắc chắn không phải HIV”. Lần đầu, gia đình còn niềm nở tiếp nhận thông tin, nhưng họ cảm giác bị làm phiền quá nhiều nên đã từ chối, không hợp tác. “Vài tháng sau, chúng em nhận tin bạn đó tử vong”, Tùng đau xót kể lại.

Có không ít bạn trẻ chưa phải là đối tượng MSM thật sự, nhưng vì buồn chuyện gia đình, muốn thử cảm giác lạ, đua đòi theo nhóm bạn mà chỉ vô tình một đêm đi theo nhóm MSM và quan hệ tình dục không an toàn đã dính hậu quả khôn lường. Ở ngưỡng trên 20 tuổi, khi đủ hiểu biết, các bạn này sẽ tìm kiếm được thông tin trên mạng, tìm được tới nơi có thể hỗ trợ điều trị. Nhưng có một vài bạn trẻ ngồi trên ghế giảng đường, rất sợ hãi khi biết mình nhiễm HIV. Vì thế, việc làm công tác tâm lý cho những bạn trẻ này có niềm tin với cuộc sống, tin vào y học hiện đại có thể khống chế bệnh HIV khó khăn hơn bội phần.