Dùng testosteron khi nào?

Ở nam giới, testosterone là loại hormone chính, do các tế bào kẽ của tinh hoàn sản xuất ra, làm phát triển cơ quan sinh dục nam. Khi đàn ông lớn tuổi, nồng độ testosterone trong máu giảm dần (do các tế bào tinh hoàn bị lão hóa, không tiết ra đủ testosterone). Khi nồng độ testosterone sụt giảm thì chức năng tình dục (ham muốn và khả năng) cũng theo đó mà suy giảm. Khí chất và cảm xúc của người đàn ông cũng thay đổi, đồng thời giảm khối lượng cơ và sức mạnh cơ bắp do mô cơ teo và tăng mô mỡ, loãng xương…

Vì vậy, khi bị suy giảm nồng độ testosterone thì việc bổ sung hormone này là cần thiết để nâng cao chất lượng sống. Bổ sung testosterone là phương pháp hiệu quả để cải thiện tình trạng mãn dục nam, làm tăng sức sống, tăng ham muốn tình dục, cải thiện khả năng cương, cải thiện tinh thần (giảm buồn rầu, giận dữ, kích thích, mệt mỏi), cơ bắp to ra, mỡ bụng giảm, cân nặng giảm, tăng sức mạnh và độ bền của cơ bắp, giảm loãng xương, giảm nguy cơ tim mạch, cải thiện tình trạng thiếu máu…

Tuy nhiên trước khi bổ sung testosterone, cần phải làm xét nghiệm (test) để kiểm tra nồng độ testosterone có thực sự bị suy giảm hay không, giảm ở mức nào… để dùng liều lượng và thời gian bổ sung thích hợp. Nếu bổ sung hormone này không đúng, khi testosterone/máu bình thường sẽ làm cho lượng testosterone/máu tăng lên dễ gây các biến chứng hoặc nếu dùng testosterone thường xuyên thì tới một lúc nào đó sẽ ức chế sự bài tiết testosterone nội sinh của cơ thể.  

Những nguy cơ xấu có thể xảy ra

Hiện nay trên thị trường, testosterone có nhiều dạng như thuốc viên uống, thuốc tiêm, thuốc cấy trong da, gel bôi ngoài da, miếng dán, thậm chí là dạng viên ngậm... Ở nước ta thuốc viên uống và thuốc tiêm là phổ biến hơn cả.

Khi dùng testosterone có thể gặp một số bất lợi sau:  Rối loạn nước, điện giải (giữ nitrogen, giữ natri và nước gây phù), cương dương vật, tính dục thay đổi, phát triển xương nhanh và đóng sớm các sụn nối đầu xương (ở thiếu niên)... Khi xuất hiện các triệu chứng này, cần ngừng thuốc và thông báo cho bác sĩ biết để được xử lý kịp thời, thích hợp.

Những trường hợp bị ung thư hay nghi ngờ ung thư tuyến tiền liệt không được dùng testosterone  (mặc dù testosterone không gây ra ung thư tuyến tiền liệt nhưng nếu đã bị ung thư này thì testosteone có thể làm cho ung thư bùng phát).

Ngoài ra, trong quá trình sử dụng testosterone, FDA (Cơ quan Quản lý Thuốc và Thực phẩm Mỹ) đã thu thập các thông tin bất lợi để cảnh báo tới người dùng, khiến cho danh sách về các nguy cơ xấu của thuốc thêm dài hơn. Cụ thể:  Từ tháng 1/2014, dựa trên hai nghiên cứu riêng biệt được báo cáo tới cơ quan này đều cho thấy có sự tăng nguy cơ biến cố tim mạch ở những người đàn ông sử dụng testosterone.

Nghiên cứu thứ nhất quan sát những người đàn ông lớn tuổi trong hệ thống y tế Cựu chiến binh Mỹ. Những người đàn ông trong nghiên cứu này có mức testosterone trong huyết thanh thấp. Tuổi trung bình là khoảng 60 và nhiều người đã mắc bệnh tim mạch tiềm ẩn. Trong nghiên cứu này cho thấy, 30% tăng nguy cơ đột quỵ, đau tim và tử vong trong nhóm dùng liệu pháp testosterone.

Một nghiên cứu quan sát thứ hai cũng cho thấy có sự tăng nguy cơ đau tim ở nam giới lớn tuổi, cũng như ở nam giới trẻ tuổi bị bệnh tim từ trước, khi điều trị bằng testosterone. Nghiên cứu cho thấy, có sự gia tăng gấp 2-3 lần nguy cơ đau tim ở người trên và dưới 65 tuổi trong 90 ngày đầu tiên dùng thuốc. Tuy nhiên, đối với nam giới không có tiền sử bệnh tim không có tăng nguy cơ này. Và tại thời điểm này, FDA chỉ cung cấp cảnh báo mà chưa kết luận việc điều trị testosterone được FDA phê chuẩn làm tăng nguy cơ đột quỵ, nhồi máu cơ tim hoặc tử vong. Cơ quan này sẽ tiếp tục đánh giá các thông tin từ các nghiên cứu, dữ liệu có sẵn và sẽ đưa ra kết luận khi có thông tin đầy đủ. Bệnh nhân không nên ngưng dùng sản phẩm testosterone khi chưa có ý kiến của bác sĩ điều trị. Bên cạnh đó, bác sĩ cũng nên cân nhắc những lợi ích của điều trị testosterone với những nguy cơ tiềm tàng của thuốc.

Tiếp đó, tháng 6/2014, FDA lại có thêm cảnh báo về tiềm năng gây ra các cục máu đông trong tĩnh mạch của loại thuốc này. Cảnh báo này không liên quan đến đánh giá liên tục của FDA về nguy cơ có thể bị đột quỵ, đau tim và tử vong ở bệnh nhân dùng các sản phẩm testosterone. FDA đã yêu cầu các nhà sản xuất ghi cảnh báo chung này trên nhãn thuốc của tất cả các sản phẩm testosterone đã được phê duyệt về nguy cơ cục máu đông trong các tĩnh mạch...

Như vậy, một thuốc khi được đưa ra sử dụng phải trải qua quá trình lâm sàng mới thấy được những nguy cơ mà thuốc có thể gây ra cho người sử dụng. Vì vậy để hạn chế và phòng tranh các bất lợi trên,  người bệnh không được tự ý sử dụng thuốc; cần sử dụng theo chỉ định và dưới sự giám sát của bác sĩ chuyên khoa và xử lý các biến cố kịp thời (nếu xảy ra).

DS. Thu Hương