Bệnh whitmore đang tái bùng phát với tỷ lệ tử vong cao

07:38 10/09/2019 - Y học thường thức

NDĐT – Chỉ trong tháng 8-2019, Trung tâm Bệnh nhiệt đới, Bệnh viện Bạch Mai đã tiếp nhận 12 ca mắc whitmore, trong đó có bốn ca đã tử vong. Căn bệnh có tỷ lệ tử vong rất cao, tới 40%, đang có nguy cơ tái bùng phát.

PGS, TS Đỗ Duy Cường, Giám đốc Trung tâm Bệnh nhiệt đới, Bệnh viện Bạch Mai khám cho bệnh nhân whitmore. — *PGS. TS Đỗ Duy Cường, Giám đốc Trung tâm Bệnh nhiệt đới, Bệnh viện Bạch Mai khám cho bệnh nhân whitmore.*

Số lượng ca whitmore tăng đột biến, tử vong cao

Nếu như giai đoạn 5-10 năm mới có 20 ca mắc whitmore, thì từ đầu năm đến nay, tại Trung tâm Bệnh nhiệt đới, Bệnh viện Bạch Mai đã ghi nhận tới 20 ca mắc căn bệnh nguy hiểm này.

PGS, TS Đỗ Duy Cường, Giám đốc Trung tâm Bệnh nhiệt đới cho biết, whitmore (hay còn gọi là bệnh melioidosis) là bệnh truyền nhiễm cấp tính nguy hiểm do loài vi khuẩn Burkholderia pseudomallei gây nên.

Tại Trung tâm Bệnh Nhiệt đới, nếu sáu tháng đầu năm chỉ ghi nhận bốn ca, thì riêng tháng 7-8 năm nay có 16 ca nhập viện điều trị, trong đó 12 ca rơi vào tháng 8 với bệnh cảnh nặng nề.

Theo lý giải của PGS Đỗ Duy Cường, mùa mưa là thời điểm thuận lợi để vi khuẩn whitmore phát triển. So với các năm, năm 2019 là năm xuất hiện whitmore nhiều, bệnh cảnh lâm sàng đa dạng. Whitmore tiến triển nhanh và có thể gây tử vong nhanh với tỷ lệ tử vong cao nếu bệnh nhân không được chẩn đoán đúng và điều trị kháng sinh phù hợp.

“Vì đây là bệnh nhiễm trùng nặng, gây tổn thương nhiều cơ quan. Nhiều bệnh nhân tổn thương ngoài da, tổn thương phổi, thận, áp xe lách, gan trên nền bệnh nhân mắc tiểu đường hay phổi mãn tính, tim, thận mãn tính… dẫn tới điều kiện dễ dàng cho whitmore phát triển, làm suy đa tạng và sốc tử vong rất cao”, BS Cường cho hay.

Trong tháng 8 vừa qua, Trung tâm Bệnh Nhiệt đới ghi nhận bốn ca tử vong do whitmore vì những bệnh nhân này đã bị vi khuẩn làm tổn thương nhiều cơ quan, dẫn tới sốc nặng.

“Tại Trung tâm chúng tôi, có bệnh nhân điều trị sang tuần thứ hai vẫn có khả năng bị sốc, suy đa tạng, tổn thương gan, thận, suy hô hấp, trụy tim mạch. Chúng tôi đã dùng kháng sinh nặng và kết hợp hội chẩn nhiều chuyên khoa nhưng những ca này tổn thương gan và suy hô hấp nặng, không thể qua khỏi. Có ca bệnh ngoài whitmore còn bị nhiễm trùng bệnh viện trong quá trình thở máy khiến bệnh nhân bị sốc nhiễm khuẩn, tử vong cách đây vài ngày”, BS Cường tiếc nuối cho biết.

Tháng 8 vừa qua, Trung tâm Bệnh Nhiệt đới, Bệnh viện Bạch Mai lần đầu tiên tiếp nhận một một bệnh nhân nữ mắc whitmore khá hy hữu, với trình trạng vi khuẩn whitmore ăn cánh mũi. Bệnh nhân trước đó bị chẩn đoán nhầm ở tuyến dưới là bị nhiễm trùng huyết do tụ cầu nhưng khi cấy máu và mủ ở vết thương tại Bệnh viện Bạch Mai, các bác sĩ phát hiện bệnh do vi khuẩn whitmore. “Khi đó chúng tôi phải thay đổi hoàn toàn phác đồ điều trị, nếu không bệnh nhân sẽ nguy hiểm tính mạng”, BS Cường nói.

Với bệnh nhân nữ này, trong giai đoạn bệnh tấn công, các bác sĩ điều trị bằng phác đồ đặc hiệu như dùng kháng sinh phối hợp và kháng sinh nặng. Sau khi tình trạng ổn định, bệnh nhân tiếp tục được điều trị kháng sinh kéo dài kết hợp với phương pháp điều trị của bác sĩ tai mũi họng như rửa vết thương và khám xem tổn thương ăn sâu vào xương hay không.

“Rất may bệnh nhân chỉ tổn thương da ở cánh mũi, chưa tổn thương xương. Sau hai tuần điều trị, vết thương đã hết mủ và đang ăn da non. Tuy nhiên, bệnh nhân cần tiếp tục giai đoạn duy trì bằng thuốc và điều trị trung bình ít nhất ba tháng, được theo dõi chặt chẽ bởi bác sĩ chuyên khoa nếu không sẽ bị tái phát, khi đó tỷ lệ tử vong rất cao”, BS Cường cho hay.

*Lần đầu tiên Trung tâm Bệnh Nhiệt đới ghi nhận ca vi khuẩn whitmore "ăn" cánh mũi.*

Nâng cao vai trò của vi sinh, tránh chẩn đoán nhầm

Là một bệnh lý nặng, tử vong cao, điều trị kéo dài và bệnh tái nổi ở Việt Nam, BS Cường cho rằng, các bác sĩ, đặc biệt là bác sĩ tuyến dưới cần nhận định và điều trị đúng.

Whitmore vì sao lại bị chẩn đoán nhầm? Theo BS Cường, whitmore là bệnh do vi khuẩn gram âm gây bệnh cảnh nhiễm trùng máu. Trên cơ địa người tiểu đường, thận, phổi mãn tính dễ mắc. Bệnh cảnh lâm sàng đa dạng là sốt kéo dài, tổn thương nhiễm trùng nhiều cơ quan.

“Nhiều bệnh nhân tiếp nhận từ tuyến dưới bị chẩn đoán nhầm là bệnh nhiễm trùng huyết do tụ cầu. Nhưng thực tế, vi khuẩn tụ cầu là gram dương cũng gây ra những tổn thương ở tim, gan, phổi, thận. Vì thế, những tổn thương mà khi cấy máu không phát hiện ra vi khuẩn tụ cầu, trên cơ địa đặc biệt, các bác sĩ phải nghĩ đến whitmore. Các bác sĩ cũng hay chẩn đoán nhầm bệnh whitmore sang lao toàn thể, lao phổi”, BS Cường chia sẻ.

Whitmore là bệnh không có vaccine và không phương pháp phòng bệnh đặc hiệu. Đây là bệnh do vi khuẩn lây qua da, niêm mạc… do đó những người làm việc tiếp xúc nhiều môi trường đất và nước phải có phương tiện bảo hộ lao động, nếu có trầy xước ngoài da cần điều trị sớm và triệt để. Đặc biệt, với tình trạng người bị tiểu đường gia tăng, khi xuất hiện sốt hoặc nhiễm trùng nên nghĩ đến whitmore.

BS Cường cũng nhấn mạnh, cần phải nâng cao tập huấn cho các nhà vi sinh ở các tuyến. “Nhiều bệnh nhân tuyến dưới chuyển lên nhầm vì họ không chẩn đoán được con vi khuẩn whitmore. Chúng tôi cảnh báo và đưa ra khuyến cáo ở tuyến cơ sở là trên bệnh nhân có biểu hiện sốt nhiễm trùng nhưng áp xe nhiều nơi, người bị gan, thận, tiểu đường… phải nghĩ đến whitmore để điều trị đúng cách, hạn chế tử vong”, BS Cường nói.

Đặc biệt, với bệnh lý có tỷ lệ tái phát và tử vong cao này, bệnh nhân sau khi điều trị hết giai đoạn tấn công, được xuất viện về nhà vẫn phải tiếp tục điều trị duy trì và được theo dõi bởi các bác sĩ có chuyên môn. Nếu người bệnh bị tái phát trở lại, nặng lên, nguy cơ tử vong rất cao.

THIÊN LAM

10/09/2019