Ngày 19-6-2019, sau thời gian xét xử và nghị án, Hội đồng xét xử phúc thẩm của Tòa án nhân dân tỉnh Hòa Bình đã ra tuyên án Vụ án "Vô ý làm chết người" và "Thiếu trách nhiệm gây hậu quả nghiêm trọng" liên quan sự cố y khoa khiến tám bệnh nhân tử vong tại Bệnh viện đa khoa tỉnh Hòa Bình (Bản án số 20/2019/HSPT ngày 19-6-2019 của Tòa án nhân dân tỉnh Hòa Bình).

Sau khi nhận được bản án phúc thẩm, Bộ Y tế đã có văn bản báo cáo Thủ tướng Chính phủ toàn bộ quá trình giải quyết đối với phát hiện mới do Bộ Y tế kiến nghị liên quan đến bản chất vụ án xảy ra tại Bệnh viện Đa khoa tỉnh Hòa Bình

"Cần làm sáng tỏ những luận cứ then chốt liên quan tới nguyên nhân tử vong"

Ngày 6-3-2019, Bộ Y tế đã có Công văn số 41/BYT-PC gửi Thủ tướng Chính phủ báo cáo phát hiện tình tiết mới mang tính khoa học liên quan đến nguyên nhân tử vong trong vụ án chạy thận nhân tạo khiến tám bệnh nhân tử vong tại Bệnh viện đa khoa tỉnh Hòa Bình. Đến ngày 28-3-2019, Văn phòng Chính phủ có Công văn số 726/VPCP thông báo ý kiến của Phó Thủ tướng Thường trực Trương Hòa Bình gửi Tòa án nhân dân tối cao, Viện Kiểm sát nhân dân tối cao, Bộ Công an và Bộ Y tế đề nghị xem xét giải quyết tình tiết mới này trong quá trình xét xử phúc thẩm theo đúng quy định của pháp luật bảo đảm không bỏ lọt tội phạm và không làm oan người vô tội. Trong đó giao Bộ Y tế tổng hợp hồ sơ, tài liệu, chứng cứ khoa học mới phát hiện liên quan đến vụ án này để gửi Tòa án nhân dân tối cao, Viện Kiểm sát nhân dân tối cáo và Bộ Công an.

Thực hiện ý kiến chỉ đạo của Phó Thủ tướng Thường trực Trương Hòa Bình, ngày 26-4-2019, Bộ Y tế đã có Công văn số 69/BYT-PC gửi Tòa án nhân dân tối cao, Viện Kiểm sát nhân dân tối cao và Bộ Công an để cung cấp bổ sung tài liệu, chứng cứ khoa học mới phát hiện. Tuy nhiên, đến nay, sau hơn một tháng kể khi có bản án phúc thẩm ngày 19-6-2019, Bộ Y tế vẫn chưa nhận được văn bản phản hồi của Bộ Công an cũng như Tòa án nhân dân tối cao và Viện Kiểm sát nhân dân tối cao.

Về quá trình xem xét tình tiết mới tại Phiên tòa xét xử phúc thẩm của Tòa án nhân dân tỉnh Hòa Bình, Bộ Y tế cũng cho biết, ngày 13-6-2019, nhận được Giấy mời số 159/GM-TA ngày 3-6-2019 của Tòa án nhân dân tỉnh Hòa Bình, Bộ Y tế đã cử một số chuyên gia, nhà khoa học giàu kinh nghiệm, tâm huyết và có trách nhiệm về hồi sức cấp cứu, pháp y, trang thiết bị y tế, hoá học, độc chất, pháp lý tham gia tố tụng tại Phiên toà để làm rõ quan điểm của Bộ Y tế về phát hiện tình tiết mới mang tính khoa học liên quan đến nguyên nhân tử vong.

Theo đó, nguyên nhân chết của tám người bệnh có thể là do nhiễm đa chất, trong đó có HF và con đường ô nhiễm nước dùng cho máy chạy thận là do hệ thống RO1 hỏng (có ba van hỏng trên đường Bypass cũ) đã mở thông con đường gây ô nhiễm đa chất là nguyên nhân gây ra sự cố y khoa nghiêm trọng tại Bệnh viện đa khoa tỉnh Hoà Bình.

Trong văn bản này, Bộ Y tế cho biết, tại phiên toà phúc thẩm, Hội đồng xét xử đã không mời đại diện Cơ quan CSĐT - CA tỉnh HB đến để làm rõ những nội dung khoa học mà Bộ Y tế kiến nghị, mà chỉ mời đại diện một số các nhà khoa học của Viện Khoa học hình sự - Bộ Công an (Viện KHHS-BCA) là cơ quan được trưng cầu giám định để phục vụ công tác điều tra. Do đó, một số luận cứ then chốt liên quan đến nguyên nhân tử vong, con đường dẫn đến nguyên nhân tử vong vẫn chưa được làm sáng tỏ về khoa học.

Đại diện Viện KHHS-BCA đã giải thích bằng miệng (không có văn bản) tại Phiên tòa một số yếu tố khoa học có liên quan đến giám định nhưng không trả lời được các vấn đề mà Bộ Y tế đặt ra cho Cơ quan CSĐT - CA tỉnh HB. Một số giải thích của đại diện Viện KHHS-BCA chưa làm rõ được bản chất của nguyên nhân tử vong do ô nhiễm đơn chất hay đa chất, chưa luận giải được một số nội dung về các kết quả giám định mẫu nước, dung dịch, hoá chất đã thu giữ, quy trình và thực thi quy trình lấy mẫu...

Đặc biệt, đại diện Viện KHHS-BCA khẳng định trước Tòa là đã phát hiện ra ba van của hệ thống nước RO1 bị hỏng nhưng chưa nêu được căn cứ khoa học để xác định ba van bị hỏng này. Rất tiếc, đến đây Chủ tọa phiên tòa đã chủ động dừng, không cho tranh tụng khoa học tiếp về vấn đề này. "Đây là điểm mấu chốt sẽ làm thay đổi bản chất vụ án nếu được chứng minh bằng thực nghiệm điều tra", Bộ Y tế bày tỏ quan điểm.

Văn bản Báo cáo của Bộ Y tế nhấn mạnh: "Một trong những nội dung quan trọng nhất chưa được làm sáng tỏ là việc Cơ quan Cảnh sát điều tra – Công an (CSĐT – CA) tỉnh Hòa Bình và cơ quan giám định là Viện Khoa học Hình sự, Bộ Công an đã phát hiện ra ba van bị hỏng nằm trên con đường nối tắt Bypass thuộc hệ thống RO1 nhưng Cơ quan CSĐT - CA tỉnh HB lại chưa điều tra, thực nghiệm điều tra hiện trường; chưa vẽ lại hoặc chụp ảnh toàn bộ hệ thống RO1, RO2 trong quá trình giám định. Cơ quan này cho Bệnh viện Đa khoa tỉnh Hòa Bình dỡ bỏ vật chứng quan trọng của Vụ án là hệ thống RO1, RO2 sai với quy định của pháp luật về tố tụng hình sự".

Do đó, Bộ Y tế cho rằng, cần thiết phải điều tra bổ sung thông qua các biện pháp khoa học, khách quan gồm: Thực nghiệm hiện trường; Xem xét toàn diện việc điều tra các hư hỏng của hệ thống RO1, RO2 để tìm ra đúng nguyên nhân của sự cố y khoa tại Bệnh viện Đa khoa tỉnh Hòa Bình; Tổ chức giám định lại pháp y hoặc trưng cầu giám định quốc tế trong trường hợp cần thiết.

"Bản án phúc thẩm không có giá trị khoa học"

Về những kiến nghị của Bộ Y tế khi phát hiện tình tiết mới trong vụ án, đến ngày 3-7-2019, Bộ Y tế mới nhận được Bản án Phúc thẩm số 20/2019/HS-PT ngày 19-6-2019 của Tòa án nhân dân tỉnh Hòa Bình về xét xử phúc thẩm vụ án hình sự xảy ra tại Bệnh viện Đa khoa tỉnh Hòa Bình. Tại phiên toàn này, Hội đồng xét xử phúc thẩm xét thấy các quan điểm và ý kiến của Bộ Y tế là chưa bảo đảm các thuộc tính của chứng cứ và không phù hợp với các tài liệu, chứng cứ trong hồ sơ vụ án. Theo quy định của Bộ luật Tố tụng hình sự về chứng cứ thì các quan điểm của Bộ Y tế, Viện trang thiết bị không được xác định là chứng cứ, nên không xét đến.

Quan điểm của Bộ Y tế cho rằng, việc Hội đồng xét xử chưa xem xét nghiêm túc tại Phiên tòa các kiến nghị khoa học bằng các luận giải khoa học mà đã khẳng định các kiến nghị của Bộ Y tế "là không có cơ sở khoa học" là không bảo đảm khoa học pháp lý, khoa học xét xử. Thêm vào đó, Cơ quan CSĐT - CA tỉnh HB không trả lời kiến nghị của Bộ Y tế nhưng Hội đồng xét xử lại nhận định "Điều này bác bỏ hoàn toàn các lập luận, giả thiết mà Bộ Y tế nêu ra trong các văn bản gửi các cơ quan tiến hành tố tụng" cũng là ngụy biện.

Như vậy, Cơ quan CSĐT - CA tỉnh HB, Viện Kiểm sát nhân dân tỉnh Hòa Bình và Tòa án nhân dân tỉnh Hòa Bình đều chưa chứng minh được nguyên nhân tử vong, cũng như con đường dẫn đến nguyên nhân tử vong bằng khoa học từ kiến nghị của Bộ Y tế nhưng vẫn tuyên án. Do đó, Bộ Y tế cho rằng, bản án phúc thẩm này không có giá trị khoa học và không thuyết phục.

“Bản án trên đã lại một lần nữa gây dậy sóng dư luận xã hội, gây ra tâm lý bất an cho toàn bộ cán bộ, công chức, viên chức, người lao động trong ngành y tế cả nước, những người đang hàng ngày trực tiếp cứu chữa, điều trị, chăm sóc người bệnh bởi vì bất kỳ sự cố y khoa nào xảy ra thì cán bộ, nhân viên y tế nào trực tiếp liên quan đều có khả năng gánh chịu trách nhiệm pháp lý hình sự”, văn bản ghi rõ.