Cuộc tụ tập ngày 1/5 ở thành phố Sacramento nhằm yêu cầu Thống đốc Gavin Newsom mở cửa bang California cũng giống nhiều cuộc biểu tình khác ở Mỹ. Đám đông kéo tới cơ quan lập pháp và chính quyền bang, gây sức ép buộc lãnh đạo gỡ bỏ các hạn chế về kinh tế và cuộc sống thường ngày.

Nhưng điểm khác biệt là ban tổ chức cuộc biểu tình ở Sacramento không phải thành viên các nhóm dân quân tự phát, chủ nhà hàng hay các nhóm hoạt động bảo thủ nổi tiếng. Họ là Tổ chức Thiên thần Tự do (Freedom Angels Foundation), nhóm chống vaccine quyết liệt nhất ở California. 

Heidi Munoz Gleisner, một trong ba phụ nữ tổ chức cuộc biểu tình ở Sacramento, đã bị cảnh sát bắt và thả sau đó, cho biết các lệnh ở nhà mà nhiều bang ban hành để ứng phó với Covid-19 đã thôi thúc mọi người từ nhiều nhóm khác nhau tập trung hơn vào tự do cá nhân.

"Tôi cầu nguyện và hy vọng rằng tất cả người Mỹ sẽ đứng lên và nhận thấy rằng họ phải được chủ động tham gia vào các vấn đề của chính quyền. Nhưng thật khó khăn khi chúng tôi luôn bị coi là các phần tử chống vaccine tham gia biểu tình chống phong tỏa. Mục đích của chúng tôi chỉ là sự tự do", Gleisner nói ngày 2/5 khi đưa con trai tới chơi ở sân cỏ ở trước trụ sở bang California. 

Gleisner và hai thành viên sáng lập khác của Freedom Angels là Denise Aguilar và Tara Thornton trong vài năm gần đây đã tổ chức nhiều cuộc biểu tình ở California và New Jersey để phản đối các dự luật thắt chặt quy định miễn trừ tiêm vaccine. 

Nhiều người đã bị kích động bởi cuộc chiến chống dự luật được bang California đưa ra năm 2015 để đối phó với đợt bùng phát dịch sởi ở Disneyland. Dự luật này đã siết chặt lại những quy định về việc miễn trừ tiêm chủng cho trẻ em trong độ tuổi đến trường, giúp tất cả người dân California tránh được dịch sởi. 

Dự luật này đã được thông qua, nhưng vấp phải làn sóng phản đối dữ dội của những người chống vaccine. Những người biểu tình, hầu hết là phụ nữ, kéo đến tụ tập ở hành lang và phòng họp nghị viện bang suốt vài tháng, nhiều người thậm chí còn mang theo những đứa trẻ chưa được tiêm chủng.

Cuối năm ngoái, họ tìm cách tổ chức một cuộc trưng cầu dân ý nhằm chống lại luật mới về vaccine của chính quyền California nhưng thất bại khi không có đủ chữ ký ủng hộ. Tuy nhiên, Gleisner cho biết vẫn hy vọng những người từng quay lưng với nhóm của cô về vấn đề vaccine giờ có thể phải lắng nghe nhiều hơn, khi Freedom Angels chủ yếu tập trung vào các vấn đề tự do cá nhân. Cuộc biểu tình ngày 1/5 là sự kiện lớn nhất mà nhóm của cô từng tổ chức, theo Gleisner.

Sức ảnh hưởng của họ về cuộc tranh luận mở cửa đất nước đã vượt ra ngoài California. Tại New York, Rita Palma, lãnh đạo nhóm chống vaccine My Kids, My Choice ở Long Island, là một trong những người nói rằng gia đình cô không cần vaccine ngừa Covid-19.  

"Rất nhiều người trong chúng ta thấy lo lắng khi nghĩ rằng mình buộc phải tiêm vaccine. Nhưng tôi sẽ không bao giờ tiêm vaccine ngừa Covid-19. Tôi không muốn chính phủ bắt cộng đồng và gia đình tôi phải làm điều đó", Palma tuyên bố.  

Ngay từ khi Covid-19 khởi phát, nhiều người hoài nghi về vai trò của vaccine đã chỉnh sửa các thông điệp cũ về sự an toàn của vaccine để thích ứng với cuộc khủng hoảng hiện tại. Khi Mỹ ghi nhận ca nhiễm đầu tiên, một số người cho rằng nCoV là virus nhân tạo và thậm chí thông tin về "bằng sáng chế" nó có thể được tìm thấy trên mạng.   

Khi Mỹ ghi nhận hàng nghìn ca tử vong vì Covid-19, những người phản đối vaccine lại cổ vũ những phương pháp điều trị chưa được phê chuẩn, những lời phỏng đoán của các chuyên gia y tế và làm dấy lên nỗi sợ về việc tiêm chủng bắt buộc. Họ cũng tham gia vào những cuộc biểu tình chống lệnh phong tỏa ở Mỹ.  

"Covid-19 đã tạo ra một cơn bão hoàn hảo về thông tin sai lệch",  David A. Broniatowski, phó giáo sư tại Đại học George Washington, người từng công bố vài nghiên cứu về thông tin sai lệch liên quan tới vaccine, cho hay.  

Nicholas Bogel-Burroughs, biên tập viên tờ NYTimes, nhận định những lợi ích chồng chéo đã khiến các nhóm biểu tình khác nhau kết hợp lại để phản đối các biện pháp hạn chế mà thống đốc bang thực thi nhằm ngăn Covid-19.  

Jonathan Lockwood, nhà tư vấn từng làm việc với nhiều nhóm bảo thủ ở các bang về nhiều vấn đề, trong đó có việc phản đối dự luật tiêm chủng của California hồi năm ngoái, đã thành lập nhóm Dự án mở cửa nước Mỹ để hối thúc các nhà lập pháp đưa quốc gia hoạt động trở lại.

"Mở cửa nước Mỹ trở lại không phải là vấn đề đảng phái và chúng ta cần chung tay để cứu tính mạng và sinh kế của người dân Mỹ", Lockwood trả lời phỏng vấn của tờ Colorado Times Recorder tháng trước. Ông tin những nhà lập pháp ở Oregon và Colorado sẽ ủng hộ lời kêu gọi này.

Nhiều chuyên gia cho rằng một số nhóm biểu tình có thể liên kết với nhau một phần bởi họ tin vào các thuyết âm mưu, bao gồm một số tuyên bố rằng tiêm vaccine gây nguy hiểm cho trẻ em, dù rất nhiều bằng chứng cho thấy vaccine ngừa sởi và nhiều bệnh khác an toàn.

Một thành viên của QAnon, nhóm chuyên phát tán các thuyết âm mưu, là một trong số những người đầu tiên phao tin đồn rằng tỷ phú Bill Gates đứng sau việc tạo ra và lây lan nCoV nhằm thâu tóm hệ thống y tế toàn cầu. Những người phản đối vaccine nhanh chóng tóm lấy thông tin này và tỷ phú Gates lập tức bị biến thành "kẻ xấu".  

Richard Pan, thượng nghị sĩ bang California và là bác sĩ từng tham gia soạn dự luật tiêm chủng của bang, cho biết những nhà hoạt động chống vaccine đang cố chộp lấy cơ hội mới nhất để thúc đẩy quan điểm của họ. "Những nhóm này cuối cùng đều gửi đi một thông điệp chung rằng: Chúng tôi muốn bạn bị ốm", Pan nói.

Tỷ lệ tiêm chủng cho trẻ em đã giảm trong những năm gần đây và nhiều cha mẹ cũng trì hoãn đưa con tới khám bác sĩ trong nhiều tháng qua. Việc ngày càng nhiều phụ huynh quyết định không tiêm vaccine cho trẻ có thể tàn phá hệ thống y tế cộng đồng trong và sau đại dịch, theo các chuyên gia y tế.

Trong khi đó, sự tham gia ngày càng đông của những người phản đối vaccine trong các cuộc biểu tình đòi mở cửa đất nước ở New York, Colorado và Texas, khiến giới chuyên gia y tế càng thêm lo ngại rằng Mỹ khó có thể xoay chuyển được tình thế nếu nhiều người từ chối tiêm vaccine. 

"Một trong những điểm chung mà chúng tôi phát hiện giữa những người phản đối vaccine và đòi mở cửa đất nước là họ cho rằng mình có thể tự kiểm soát tình hình, tự nhận thức được khoa học có đúng hay không và tự đưa ra lựa chọn mà họ cho là tốt nhất cho con mình", tiến sĩ Rupali J. Limaye, người chuyên nghiên cứu về hành vi đối với việc tiêm chủng tại Đại học Johns Hopkins, cho biết. 

Tiến sĩ Limaye và các đồng nghiệp cho rằng sự có mặt của những người chống vaccine trong các cuộc biểu tình đòi mở cửa kinh tế Mỹ là điều khủng khiếp, bởi nó không chỉ có thể khuyến khích nhiều gia đình khác có hành động tương tự, mà còn có thể gây thảm họa cho bất kỳ chiến dịch tiêm chủng vaccine ngừa Covid-19 nào trong tương lai.  

Bà Limaye thêm rằng nếu Covid-19 cũng yêu cầu một tỷ lệ tiêm chủng lớn để tạo ra miễn dịch cộng đồng giống sởi, điều vô cùng quan trọng là phải khiến công chúng có niềm tin vào vaccine.  

"Thành công của vaccine ngừa Covid-19 sẽ phụ thuộc rất nhiều vào việc người dân có chấp nhận tiêm chủng hay không, bởi chúng ta cần đạt tỷ lệ miễn dịch cộng đồng để ngăn các đợt dịch bùng phát trong tương lai. Nếu không, dịch bệnh này sẽ tiếp tục lây lan", bà cảnh báo.   

Thanh Tâm (Theo NYTimes, Times of Israel)