Mối duyên với thần kinh học

Theo chia sẻ của TS Hà Thị Thanh Hương (35 tuổi), mối duyên đến với lĩnh vực nghiên cứu não bộ của cô học trò lớp chuyên Sinh ngày ấy rất tình cờ.

"Cách đây 15 năm, tôi có người thân bị trầm cảm. Suốt quá trình theo người thân đi thăm khám, chữa trị, tôi nhận thấy điều kiện chăm sóc sức khỏe tâm thần ở Việt Nam còn kém. Thậm chí, khi đến bệnh viện lớn như Bệnh viện Tâm thần TP.HCM, bác sĩ vẫn chưa có công cụ để chẩn đoán và chữa trị bệnh một cách chính xác. Lên cấp ba, tôi học lớp chuyên Sinh và sau đó quyết định theo học Khoa học thần kinh", TS Hương kể.

Năm 2011, tốt nghiệp thủ khoa ngành Công nghệ Sinh học, Trường Đại học Khoa học Tự nhiên, Đại học Quốc gia TP.HCM, Hà Thị Thanh Hương xin làm trợ lý cho một nhóm nghiên cứu về bệnh lý sa sút trí tuệ do HIV gây nên tại Trung tâm Nghiên cứu lâm sàng của Đại học Oxford ở Việt Nam. 6 tháng làm việc tại đây đã tạo cơ hội cho chị tiếp cận, tích lũy kinh nghiệm nghiên cứu về thần kinh học.

Năm 2012, chị Hương nhận được học bổng VEF (Quỹ Giáo dục Việt Nam), tiếp tục theo đuổi định hướng nghiên cứu về thần kinh học tại Đại học Stanford (Hoa Kỳ).

"Khi quyết định học ngành thần kinh học, tôi nhận thấy bắt buộc phải đi du học vì Việt Nam chỉ dạy theo hướng đào tạo bác sĩ mà mình lại muốn nghiên cứu khoa học.

Mong muốn của tôi là đi sâu về các yếu tố di truyền, cụ thể là các protein phân tử sinh học ảnh hưởng lên cơ chế phát bệnh như thế nào.

Trên thế giới thời điểm đó chỉ có một số giáo sư nghiên cứu về chủ đề này và Đại học Stanford có nhiều nhóm nghiên cứu nhất. Vậy nên tôi đã nộp hồ sơ xin học bổng và được trường nhận", chị Hương chia sẻ.

Tại đây, TS Hương có cơ hội học tập, nghiên cứu với các giáo sư đầu ngành trong lĩnh vực này, giúp chị phát huy được năng lực của mình.

Đi để trở về cống hiến

Năm 2018, ngay sau khi bảo vệ thành công luận án tiến sĩ ngành thần kinh học, Đại học Stanford tại Mỹ, Hà Thị Thanh Hương đã quyết định trở về Việt Nam và giảng dạy, nghiên cứu tại bộ môn Kỹ thuật Mô và Y học Tái tạo, Khoa Kỹ thuật Y sinh, Trường Đại học Quốc tế, Đại học Quốc gia TP.HCM.

"Động lực đi du học của tôi là mong muốn góp phần giải quyết bài toán về sức khỏe não bộ và tinh thần ở trong nước. Vì thế trước lúc đi, tôi đã có ý định trở về sau khi trang bị đủ kiến thức và kỹ năng nghiên cứu khoa học", TS Hương chia sẻ khi được hỏi vì sao từ chối cơ hội học tập và nghiên cứu tại một trong những trường đại học danh giá nhất nhì thế giới.

Trở về nước, TS Hà Thị Thanh Hương kết nối với các bác sĩ, tìm hiểu thực tiễn, các bài toán trong lâm sàng để đưa ra những định hướng nghiên cứu và các sản phẩm hỗ trợ cho bác sĩ, bệnh nhân.

TS Hương lập nhóm nghiên cứu Brain Health Lab, thực hiện những nghiên cứu cải thiện chức năng não bộ, nâng cao sức khỏe tinh thần. Hai nhánh chính mà nhóm nghiên cứu tương đối chuyên sâu là về bệnh lý liên quan đến bệnh sa sút trí tuệ ở người cao tuổi - Alzheimer và sức khỏe tinh thần - Stress.

Với định hướng đó, năm 2020, nhóm đã hợp tác chuyên gia trong kỹ thuật y sinh và công nghệ thông tin thực hiện đề tài nghiên cứu phần mềm "Brain Analytics" dùng để chẩn đoán bệnh Alzheimer bằng trí tuệ nhân tạo dựa trên ảnh MRI não, với kết quả nhanh, độ chính xác cao khoảng 96%. Phần mềm cũng có thêm một số chức năng khác hỗ trợ bác sĩ như đưa ra thông số về các vùng não, xem hình ảnh MRI ngay trong phần mềm...

Phần mềm này đang được nhóm tiếp tục nghiên cứu và thử nghiệm. Cùng đó, nhóm cũng tiếp tục hoàn thiện các đề tài nghiên cứu về bệnh Alzheimer như tìm các giải pháp phòng ngừa, giảm tình trạng sa sút trí tuệ; tìm cách phát triển kit xét nghiệm máu chẩn đoán về bệnh Alzheimer...

"Hiện đã có một sản phẩm của nhóm nghiên cứu đang thử nghiệm tại Bệnh viện Quân y 175, đó là ứng dụng Brain Train (ứng dụng về rèn luyện nhận thức)", TS Hương chia sẻ.

Ngoài ra, chị và các đồng sự cũng đang nghiên cứu về sự thay đổi hoạt động não khi bị stress từ đó sàng lọc chẩn đoán, can thiệp bệnh hiệu quả hơn thông qua việc kết hợp thu các tín hiệu từ thiết bị đeo tay hoặc kết hợp với công cụ trên điện thoại và ứng dụng trí tuệ nhân tạo…

Trong hành trình gần 15 năm nghiên cứu khoa học, với TS Hà Thị Thanh Hương không phải lúc nào cũng thuận lợi cho dù chị nhận được sự hậu thuẫn từ gia đình, sự ủng hộ từ các đồng nghiệp và các nhà khoa học đi trước.

"Tìm nguồn ngân sách để thực hiện các đề tài nghiên cứu hay tìm kiếm, kết nối các cộng sự đến từ nhiều ngành khác như công nghệ tin học, toán tin, kỹ thuật y sinh… cũng là một khó khăn với tôi khi ở vai trò trưởng nhóm nghiên cứu. Cũng có những thời điểm công việc nghiên cứu không được như mong muốn nhưng chúng tôi không dừng bước", chị Hương cho biết.

Gánh trên vai nhiều nhiệm vụ vừa là giảng viên kiêm nhiệm quản trị bộ môn, vừa nghiên cứu khoa học lại là người vợ, người mẹ, việc phân bổ sao cho hài hòa là một thách thức với nữ tiến sĩ. Tuy nhiên, TS Hương luôn tâm niệm "dù ở vị trí nào cũng đều cần sự nỗ lực hết sức, sự nhiệt tâm và một định hướng rõ ràng".