Rượu và thuốc lá là nguyên nhân chính

5 năm qua, (từ tháng 1/2017-1/2022), các bác sĩ Khoa Phẫu thuật Chi dưới Bệnh viện Hữu nghị Việt Đức (1 trong 5 khoa tại bệnh viện có mổ thay khớp háng) đã tiến hành khảo sát, nghiên cứu hàng trăm bệnh nhân phải thay khớp háng nhân tạo ở độ tuổi dưới 40 tuổi.

Các bác sĩ loại dần các nguyên nhân do hậu quả của chấn thương, do sử dụng thuốc Corticoid kéo dài, do các bệnh lý gây viêm và thoái hoá khớp để từ đó tìm ra các yếu tố nguy cơ cao dẫn đến hoại tử vô khuẩn chỏm xương đùi ở người còn trẻ tại Việt nam.

Theo đó, nghiên cứu tập trung khảo sát trên 67 bệnh nhân phải thay khớp háng toàn phần không xi măng để điều trị hoại tử vô khuẩn chỏm xương đùi không do các nguyên nhân chấn thương, bệnh mạn tính hay dùng thuốc Corticoid ở Bệnh viện Việt Đức trong 5 năm.

Người nhỏ tuổi nhất tham gia nghiên cứu là thanh niên 21 tuổi, lớn tuổi nhất là 40. Trong số này, 94% là nam giới. 100% bệnh nhân đến viện đều có triệu chứng đau.

Theo Tiến sĩ, bác sĩ Trần Hoàng Tùng, Phó Trưởng khoa Phẫu thuật chi dưới, kết quả nghiên cứu cho thấy rượu và thuốc lá là yếu tố nguy cơ chính gây ra hoại tử vô khuẩn chỏm xương đùi trong nhóm bệnh nhân nghiên cứu.

Số bệnh nhân sử dụng rượu chiếm tỷ lệ rất cao 85%, trong số đấy tổn thương khớp háng cả 2 bên là 78% cao hơn rất nhiều so với không sử dụng rượu 60%.

Bệnh nhân hút thuốc lá chỉ chiếm 49 % trong tổng số 67 bệnh nhân nhưng trong số đấy tổn thương khớp háng cả 2 bên là 79% cao hơn so với không hút thuốc 65%.

Tất cả các bệnh nhân hút thuốc lá của đều có sử dụng rượu chiếm 49% và trong số đấy có đến 88% bệnh nhân bị tổn thương cả 2 bên, cao hơn rất nhiều so với số bệnh nhân không đồng thời sử dụng cả rượu, thuốc lá (56%) và cao hơn so với số bệnh nhân chỉ dùng rượu hoặc thuốc lá đơn thuần.

“Điều này nói lên rượu và thuốc lá là yếu tố nguy cơ ảnh hưởng đến toàn thân ảnh hưởng đến bệnh hoại tử vô khuẩn chỏm xương đùi và gây tổn thương khớp háng tiến triển ở cả 2 bên”, bác sĩ Tùng cho hay.

 

Vấn đề đáng báo động ở người trẻ

Hoại tử vô khuẩn chỏm xương đùi là tổn thương hoại tử tế bào xương và tủy xương do thiếu máu nuôi dưỡng lên chỏm xương đùi không do nguyên nhân nhiễm trùng hay chấn thương.

Bệnh hay gặp ở độ tuổi từ 30-50 tuổi và gần đây số lượng bệnh nhân bị hoại tử vô khuẩn chỏm xương đùi tại Việt Nam ngày càng nhiều, tuổi ngày càng trẻ, dẫn đến hỏng khớp háng ở các mức độ khác nhau, nhiều trường hợp buộc phải thay khớp háng nhân tạo khi tuổi đời còn rất trẻ.

Bác sĩ Tùng cảnh báo, trong vài năm gần đây, thay khớp háng toàn phần chỉ định cho nhóm bệnh nhân trẻ dưới 40 tuổi trở nên ngày càng phổ biến.

Bệnh hoại tử vô khuẩn chỏm xương đùi ngày càng có xu hướng trẻ hóa, tỷ lệ bệnh nhân dưới 40 tuổi ngày càng tăng, nguyên nhân hay gặp là do tổn thương vi mạch chỏm xương đùi ở nhóm bệnh lý có yếu tố lạm dụng rượu, thuốc lá, corticoid hoặc các bệnh lý tự miễn.

Tuy nhiên, thay khớp háng nhân tạo cho nhóm này gặp nhiều trở ngại vì độ tuổi này hoạt động nhiều, do đó làm tăng nguy cơ mòn khớp, dẫn đến tình trạng lỏng khớp và thay lại khớp nên chỉ định mổ thay khớp lần đầu phải rất chặt chẽ.

“Tuổi thọ của khớp háng nhân tạo chỉ quanh quẩn 10-15 năm nên ở những bệnh nhân phải thay khớp háng đang ở độ tuổi lao động (18-40 tuổi), do nhu cầu vận động lớn, khớp háng nhân tạo bị mài mòn nhanh, bệnh nhân sẽ nhanh chóng phải thay lại khớp háng lần 2,3.

Càng những lần thay lại khớp háng về sau càng khó, càng nhiều biến chứng như thủng ổ cối, gẫy xương đùi, trật khớp háng hay từ vong. Đồng thời chi phí cho việc thay lại càng lớn. Đây thực sự là gánh nặng cho cả người bệnh và gia đình cũng như toàn xã hội”, bác sĩ Tùng nói.

Đặc biệt, nhóm trẻ đang là nhóm tuổi lao động chính của xã hội. Khi phải thay khớp háng, họ bệnh hoại tử vô khuẩn chỏm xương đùi ảnh hưởng đến khả năng sinh hoạt cũng như lao động hằng ngày. Do vậy đây là một sự tổn thất lớn đến năng suất lao động, tác động tiêu cực đến tình hình kinh tế của xã hội.