Người trẻ nhiễm Covid-19 nhiều nguy cơ gặp cơn bão cytokine

ThS, BS Lê Văn Dẫn, Phó Trưởng Khoa Hồi sức tích cực, Bệnh viện Thanh Nhàn cho biết, nhiều người còn chủ quan khi mắc Covid-19 nghĩa rằng sức khỏe tốt, trẻ khỏe không sao. Nhưng trong đợt dịch thứ tư, đã xuất hiện các trường hợp bệnh nhân trẻ mắc Covid-19 rất nặng. Các bệnh nhân trẻ có xu hướng gặp cơn bão cytokine diễn biến rất nhanh, đặc biệt là những bệnh nhân nặng lên vào ngày thứ 6.

Dẫn chứng điển hình về bệnh nhân H.V.N (45 tuổi) vừa phải can thiệp ECMO tại Bệnh viện Thanh Nhàn, BS Dẫn cho hay, đây là trường hợp trẻ, không có bệnh lý nền nhưng cơ thể có những phản ứng quá mức với virus, gây ra tình trạng cơn bão cytokine.

Đến ngày thứ 4-5 bệnh nhân đã có triệu chứng nặng lên nhanh, rầm rộ hơn và diễn biến cơn bão cytokine rất nhanh. Vì phát hiện muộn tình trạng này ở tuyến dưới nên các biện pháp thở máy, lọc máu hấp thụ không có tác dụng với bệnh nhân này, buộc phải can thiệp ECMO. Rất may, bệnh nhân đáp ứng với tuần hoàn ngoài cơ thể và đã được hồi sinh rất kỳ tích. 

Tại Bệnh viện Pháp Việt, TP Hồ Chí Minh, nhiều trường hợp trẻ tuổi chỉ dưới 45 cũng nhanh chóng chuyển nặng vì gặp cơn bão cytokine.

BS Nguyễn Trọng Khanh, Giám đốc Bệnh viện Pháp Việt cho biết, vừa qua, bệnh viện tiếp nhận 2 vợ chồng trẻ, dưới 45 tuổi không có bệnh nền. Tuy nhiên, khi nhập viện, trường hợp người chồng chuyển nặng rất nhanh và tử vong. Sau đó người vợ cũng rơi vào tình trạng nguy kịch, phải nằm hồi sức và can thiệp ECMO.

Theo BS Khanh, qua theo dõi siêu âm tim, diễn biến X-quang phổi, ông nhận thấy có 2 nhóm tiến triển nặng rất nhanh gồm nhóm phản ứng miễn dịch quá mạnh do cơn bão cytokine và nhóm thứ 2 là nhóm có yếu tố tăng nặng như bệnh phổi, tắc mạnh não, nhồi máu cơ tim.

Cơn bão cytokine liên quan tới phản ứng miễn dịch khá ồ ạt của cơ thể khi phản ứng với tác nhân gây bệnh nào đó. Thông thường khi có những tác nhân bệnh cơ thể sẽ kích hoạt hệ thống miễn dịch để chiến đấu lại tác nhân gây bệnh, đẩy lùi bệnh. Khi đó bệnh nhân sẽ có thể hết bệnh.

Nhưng đôi khi phản ứng của cơ thể quá mạnh mẽ, ngoài việc tiêu diệt được tác nhân gây bệnh thì sẽ tấn công vào tế bào lành trong cơ thể. Khi đó, phản ứng miễn dịch mạnh mẽ trên mức bình thường sẽ gây ra một đáp ứng viêm của toàn bộ cơ thể.

Theo BS Ngô Đức Hùng, Khoa Cấp cứu Bệnh viện Bạch Mai, hiện nay vẫn cũng vẫn chưa thể lý giải được vì sao cơn bão cytokine lại xuất hiện ở các trường hợp trẻ tuổi. Nhưng đây sẽ là một lưu ý rất quan trọng cho bác sĩ khi theo dõi bệnh nhân mắc Covid-19, giảm được tình trạng nguy kịch cho bệnh nhân.

Nhiều thách thức phát hiện cơn bão cytokine

Việc phát hiện bệnh nhân có cơn bão cytokine nhiều thách thức, đòi hỏi các bác sĩ phải theo dõi bằng các xét nghiệm phản ứng miễn dịch để biết được xu hướng miễn dịch đáp ứng viêm của bệnh nhân đang diễn biến theo xu hướng bảo vệ cơ thể hay tàn phá cơ thể.

Tuy nhiên, để phát hiện cơn bão này, các bác sĩ phải là người có kinh nghiệm mới có thể can thiệp kịp thời, đón trước cơn bão cytokine trước khi nó đến.

Trong khi đó, hầu hết các trường hợp nhẹ, trẻ tuổi sẽ được phân tầng ở tầng điều trị 1, 2 và các bác sĩ tại đây được chi viện lại không đúng chuyên ngành hồi sức tích cực, truyền nhiễm, rất khó để phát hiện được diễn biến của miễn dịch cơ thể bệnh nhân. Vì thế, có nhiều trường hợp không phát hiện, can thiệp kịp thời, chuyển lên tầng 3 điều trị phải đối mặt với nhiều thách thức để giữ được tính mạng bệnh nhân.

Để cứu bệnh nhân, ngay khi phát hiện cơn bão cytokine, bác sĩ phải dùng các thủ thuật đặc biệt, thí dụ như lọc máu để kéo bớt các phản ứng gây viêm ra ngoài không cho nó tác động phá hoại cơ thể. Bên cạnh đó, bệnh nhân có thể sử dụng một số loại thuốc ức chế miễn dịch, corticoid theo chỉ định của bác sĩ.

BS Nguyễn Thế Vũ, Giám đốc Bệnh viện quận 7 cho biết, dấu hiệu được cho là cơn bão cytokine quan trọng là chỉ số Sp02 giảm rất nhanh, nếu điều trị không kịp thời thì bệnh nhân tử vong nhanh chóng.

Vì thế, bác sĩ lưu ý, hiện nay các trường hợp trẻ tuổi không có bệnh lý nền chủ yếu theo dõi tại nhà cần phải theo dõi sát chỉ số Sp02. Khi rơi vào cơn bão cytokine không cấp cứu kịp thời thì nguy cơ tử vong rất cao.

F0 điều trị tại nhà việc dùng thuốc để ngăn ngừa cơn bão Cytokine cần phải tuân theo đúng hướng dẫn của nhân viên y tế. Việc dùng các loại thuốc này không đúng chỉ định sẽ không cho hệ thống miễn dịch của cơ thể hoạt động một cách đúng đắn thì có thể nguy hiểm không khác gì cơn bão cytokine.

Vì thế, những người có yếu tố bệnh nền, đặc biệt là người trẻ hiện nay không thể chủ quan khi mắc Covid-19.

THIÊN LAM