Domperidon - Thuốc đường tiêu hóa

Các ưu điểm, ứng dụng Domperidon chống nôn cách ức chế dopamin ở ngoại kích thích nhu động ở ống tiêu hóa, nhu động ở ống thực quản, tạo điều kiện làm sạch dạ dày, giảm thời gian vận chuyển ở ruột non, tăng trương lực và mở rộng biên độ của cơ thắt môn vị sau khi ăn . . . mà không gây tác dụng không mong muốn lên sự bài tiết dịch vị dạ dày.
Ảnh minh họa
Ảnh minh họa

Do không thấm qua được hàng rào máu não nên domperidon không gây tác dụng phụ ở hệ thần kinh trung ương . Domperidon ít có khả năng gây ra rối loạn ngoại tháp ( rối loạn vận động và phối hợp vận động , mất thăng bằng nhai chậm . . .) , ít gây mất tập trung buồn ngủ.

Dùng domperidon chống nôn trong trường hợp nôn do dùng thuốc hóa trị ung thư ( methotrexat ) , dùng thuốc ức chế tiết sữa ( bromocriptin ) nôn do thẩm phân lọc máu , nôn do rối loạn gan - ruột với các biểu hiện đầy bụng , trưởng nặng vùng thượng vị , ợ hơi khó tiêu sau bữa ăn ( thức ăn xuống chậm ) nôn do trào ngược dạ dày thực quản.

Tác dụng không mong muốn:

Domperidon hấp thu qua màng ruột và biến đổi rất nhanh ở ruột gan nên sinh khả dụng thấp . Muốn có hiệu quả phải uống trước bữa ăn 15 – 30 phút với liều đủ mức cần thiết và cứ sau mỗi 4 – 8 giờ dùng nhắc lại một lần . Domperidon dùng đường tiêm bắp cũng có hiệu quả tương đương như đường uống nhưng chỉ dùng đường tiêm khi người bệnh không uống được , dùng đường tiêm tĩnh mạch có sinh khả dụng cao hiệu lực nhanh , nhưng lại gây tai biến xoắn đỉnh nhất là người có sẵn loạn nhịp.

Trước đây khi thật cần thiết người ta có dùng đường truyền tĩnh mạch và phải truyền rất chậm , không truyền cả tống liều trong ngày vào một lần truyền hiện nay nhiều nước đã cấm dùng đường truyền tĩnh mạch . Do làm tăng nhu động ruột , nên không được dùng domperidon cho người bị tắc ruột cơ học người có chảy máu đường tiêu hóa.

Domperidon bị các thuốc kháng cholinergic làm mất hiệu lực . Nếu cần phối hợp với các thuốc này ( như các kháng cholinergic dùng trong Parkinson ) thì phải dùng domperidon trước , sau đó mới dùng kháng cholinergic . Cũng tương tự nếu phối hợp với các kháng acid thì phải dùng domperidon trước sau đó mới dùng kháng acid . Domperidon làm tăng tiết prolactin gây rối loạn kinh nguyệt đau đầu vú , tăng tiết sữa , chảy sữa, thế nhưng không dùng domperidon để tăng tiết sữa vì ít hiệu lực mà tăng tác dụng phụ , thường phải dùng thuốc tăng tiết prolactin khác an toàn hơn.

Với người bị bệnh tim mạch:

Ngoài việc gây ra xoắn đỉnh , khi dùng domperidon đường tĩnh mạch hoặc khi dùng đường uống với liều cao ( trên 30mg / lần ) hay dùng cho người trên 60 tuổi cũng dễ gây ra đột tử do tim mạch hay rối loạn nhịp thất nghiêm trọng . Do đó cấm dùng cho người có bệnh tim mạch bằng đường tĩnh mạch và cần thận trọng ngay cả khi dùng đường uống ; với người cao tuổi hay ngay cả với người bình thường cũng không nên dùng liều cao kéo dài liều tối đa của người chỉ 1mg / kg ngày và chia ra nhiều lần uống ) . Với người suy thận : Sự bài tiết domperidon có chậm hơn nhưng không tích lũy dưới dạng nguyên ( vì bị chuyển hóa nhanh ở gan ) để gây độc; tuy nhiên để chắc chắn người suy thận chỉ nên dùng liều bằng 50 % liều người bình thường.

 Với trẻ em: Do thuốc làm tăng nhu động ruột nên khi dùng domperidon cho trẻ em rất dễ gây ra rối loạn tiêu hóa nhất là khi dùng liều cao kéo dài . Trẻ em bị nên có thể do nhiều nguyên nhân có khi không cần dùng thuốc hoặc dùng các thuốc khác vẫn có hiệu quả nên nếu có thể được thì nên tránh dùng ; khi cần thiết cũng có thể dùng trong thời gian ngắn , chọn dùng dưới dạng thích hợp ( thuốc đạn , viên sủi , hỗn dịch ) không nên dùng loại viên dành cho người lớn . Với trẻ sinh non trẻ có tổn thương não hàng rào máu não ( kể cả trên 1 tuổi ) thì không được dùng domperidon vì sẽ bị ngoại tháp . Trước đây có một số tài liệu có ghi liều dùng cho trẻ dưới 1 tuổi nhưng Dược thư năm 2000 thì ghi chống chỉ định cho trẻ em dưới 1 tuổi.

 

Với người mang thai và cho con bú:

Chưa có bằng chứng domperidon gây quái thai. Domperidon có tiết vào sữa một lượng ít, vì vậy năm 2004, FDA cho rằng domperidon có hại cho trẻ bú và đưa ra thư cảnh báo người mang thai không nên dùng. Nhưng chính tại Mỹ một số thầy thuốc không đồng tình với lập luận của FDA và vẫn cho đối tượng này dùng để tăng tiết sữa theo cách dùng ngoài nhãn ( offlabel ). Một số nghiên cứu gần đây cho thấy bà mẹ dùng domperidon khi cho con bú thì trẻ con dễ lên cơn co giật. Một nghiên cứu của Anh cho thấy bà mẹ dùng domperidon khi cho con bú thì làm cho trẻ bị tăng natri máu, trẻ sơ sinh tăng khoảng QT; nghiên cứu này hiện còn đang tranh cãi. Vì có nhiều ý kiến chưa thống nhất nên cơ quan quản lý thuốc xếp domperidon vào nhóm chưa đầy đủ thông tin với người có thai cho con bú và khuyến không nên dùng cho đối tượng này.

Từ các vấn đề đã nêu , khi dùng bất cứ chế phẩm nào của domperidon cần theo đúng các quy định trong Dược thư nước ta năm 2000 và chế phẩm của mỗi nước có một số hướng dẫn có thể có những chi tiết khác biệt./.

 

Đọc tiếp cùng chuyên mục

Điều khác biệt của mùa sốt xuất huyết năm nay

Điều khác biệt của mùa sốt xuất huyết năm nay

Y học thường thức - 06/08/2024

Điều khác biệt của mùa sốt xuất huyết năm nay

Xuất hiện ổ dịch bệnh sởi tại Đắk Lắk

Xuất hiện ổ dịch bệnh sởi tại Đắk Lắk

Y học thường thức - 16/07/2024

Xuất hiện ổ dịch bệnh sởi tại Đắk Lắk

Xử trí kiến ba khoang đốt, tránh để lại sẹo thâm

Xử trí kiến ba khoang đốt, tránh để lại sẹo thâm

Y học thường thức - 03/07/2024

Xử trí kiến ba khoang đốt, tránh để lại sẹo thâm

Trẻ béo phì có vệt đen vùng cổ, có đáng lo?

Trẻ béo phì có vệt đen vùng cổ, có đáng lo?

Y học thường thức - 28/05/2024

Trẻ béo phì có vệt đen vùng cổ, có đáng lo?

Chớ chủ quan với bệnh giời leo

Chớ chủ quan với bệnh giời leo

Y học thường thức - 02/05/2024

Chớ chủ quan với bệnh giời leo

Bảng thống kê bệnh nhân nhiễm bệnh nCoV các quốc gia trên thế giới