Ngày 17-8, Bộ Y tế đã ra quyết định số 3577/QĐ-BYT về việc thành lập Hội đồng chuyên môn xem xét, thẩm định triển khai kỹ thuật Gene Expert xét nghiệm SARS-CoV-2 tại Bệnh viện Phổi Trung ương - Chương trình Chống lao Quốc gia. 

Vậy công nghệ xét nghiệm của Gene Expert có những ưu thế nào trong việc phát hiện bệnh nhân nhiễm Covid-19? Cuối tuần qua, Bệnh viện Phổi Trung ương đã thử nghiệm kỹ thuật Gene Expert trên những mẫu bệnh phẩm được lấy từ Viện Vệ sinh dịch tễ Trung ương để xét nghiệm phát hiện khẳng định virus SARS-CoV-2. Kết quả cho thấy, cả hai phương pháp này đều cho kết quả trùng khớp nhau.

Kết quả xét nghiệm trùng khớp

PGS, TS Nguyễn Viết Nhung, Giám đốc Bệnh viện Phổi Trung ương cho biết, cuối tuần qua, khoa Vi sinh của bệnh viện đã sử dụng phương pháp xét nghiệm lao Gene Expert để phát hiện khẳng định virus SARS-CoV-2.

Kết quả test thử 30 mẫu bệnh phẩm trên 10 người lấy từ mẫu chuẩn của Viện Vệ sinh dịch tễ Trung ương với các nồng độ virus SARS-CoV-2 khác nhau cho thấy, kết quả các mẫu âm tính, dương tính trùng khớp với kết quả làm xét nghiệm rRT-PCR của Viện Vệ sinh dịch tễ Trung ương trước đó.

Theo ông Nhung, kỹ thuật này tìm được hai gene của virus nên độ tin cậy cao, yên tâm có thể sử dụng xét nghiệm. “Mẫu kiểm chuẩn rất tốt. Chỉ sau khi nhận bộ test hai ngày, chúng ta đã có thể làm chủ được xét nghiệm này. Chúng tôi chờ Bộ Y tế xét duyệt là sẽ cử đội vào Đà Nẵng, Hải Dương cùng các mẫu test kit để hỗ trợ xét nghiệm tại địa phương”, ông Nhung nói.

Hiện nay, Bệnh viện Phổi Trung ương đã nhận được 16 nghìn bộ kit test. Việt Nam cũng có hệ thống máy xét nghiệm Gene Expert gần 10 năm qua với 218 máy tại các tỉnh, thành phố trên cả nước. Trong đó, có bốn máy tại Đà Nẵng.

"Hệ thống xét nghiệm Gene Expert của Chương trình phòng chống lao đã sẵn sàng tham gia xét nghiệm SARS-CoV-2 ngay sau khi được Bộ Y tế cấp phép và thông qua quy trình kỹ thuật. Đây sẽ là một phương pháp mới nhanh chóng, hiệu quả, phát hiện sớm người mắc Covid-19", ông Nhung cho hay.

Hiệu quả khi triển khai xét nghiệm trên diện rộng

PGS, TS Nguyễn Văn Hưng, Trưởng Khoa vi sinh BV Phổi Trung ương cho biết, phương pháp Gene Expert Express SARS-CoV-2 thực chất vẫn là phương pháp rRT-PCR. 

Phương pháp xét nghiệm mới Gene Expert có quy trình này hoàn toàn tự động từ xử lý mẫu tách chiết, trộn sản phẩm tách chiết và phân tích kết quả. Đó là phòng xét nghiệm mini, bàn tay con người ít ảnh hưởng đến quá trình này. 

Phương pháp này có nhiều điểm mạnh, đầu tiên là thời gian trả kết quả rất sớm, chỉ từ 41-51 phút. Bên cạnh đó, kỹ thuật này khá đơn giản. 

“Nếu như phương pháp rRT-PCR thông thường được Bộ Y tế cấp phép khẳng định là phải có kỹ thuật viên tay nghề cao, có hệ thống máy móc. Với phương pháp Gene Expert này, chúng ta chỉ cần hệ thống máy móc đơn giản, kể cả ở cơ sở  y tế tuyến huyện có labor đủ bảo đảm an toàn sinh học mức 2 là có thể triển khai. Kỹ thuật viên có thể làm trong hai phút và đưa mẫu bệnh phẩm vào máy chạy hoàn toàn tự động”, BS Hưng cho hay. 

Theo đó, khi đưa phương pháp này vào sử dụng, nếu có bệnh nhân nghi ngờ ngay lập tức xét nghiệm ngay không cần huy động đội ngũ xét nghiệm lớn, trả lời kết quả ngay trong một giờ, có thể khoanh vùng, phân loại bệnh nhân sớm.

Đặc biệt, hệ thống máy Gene Expert có thể chạy liên tục các module cho từng bệnh nhân, không phải chờ đủ số lượng mẫu hoặc chờ máy chạy hết một quy trình. Hệ thống này cũng giúp không bị nhiễm chéo như hệ thống mở trước đây. 

Khi kỹ thuật này được Bộ Y tế xét duyệt đưa vào thường quy, đầu tiên, Bệnh viện Phổi Trung ương sẽ hỗ trợ các tỉnh như Đà Nẵng, Hải Dương và tiếp đó là một số tỉnh bị ảnh hưởng bởi Covid-19 nặng nề để giúp việc xét nghiệm có kết quả nhanh hơn, ra quyết định phân luồng, giảm nguy cơ lây lan ra cộng đồng.  

Phương pháp này đã được Mỹ chứng nhận và đã được nhiều nước trên thế giới đặt hàng để chẩn đoán lao. Trong tương lai bệnh dịch còn kéo dài, phương pháp này sẽ là một vũ khí cho bệnh viện để phát hiện nhanh ca nhiễm, cách ly kịp thời. 

Muốn chấm dứt ngồn lây phải phát hiện đúng virus

Theo PGS, TS Nguyễn Viết Nhung, muốn phát hiện và chấm dứt nguồn lây phải phát hiện đúng virus. Việc xét nghiệm huyết thanh để xác định virus thì đã muộn.

Do đó, ông bày tỏ sự lo lắng khi Hà Nội đang có tốc độ xét nghiệm chưa đáp ứng được kịp thời cho việc truy vết. Hiện xét nghiệm rRT-PCR chưa được triển khai hết, không đáp ứng được yêu cầu sàng lọc toàn bộ nên xuất hiện ca nhiễm trong cộng đồng.

“Tôi từng dự báo, nếu xét nghiệm toàn bộ thì Hà Nội phải có 10 ổ dịch, 10 trường hợp khác nhau. Đến giờ phút này, Hà Nội đã có 11 ca mắc Covid-19 và số ca mắc chưa dừng lại vì chúng ta chưa xét nghiệm được hết. Hệ thống CDC Hà Nội phải làm tích cực như đợt dịch trước tại Hà Nội”, ông Nhung cho hay.

Cũng theo Chủ nhiệm Chương trình chống lao quốc gia, việc xét nghiệm tìm virus SARS-CoV-2 phải làm giống như lao tìm vi khuẩn chứ không phải tìm kháng thể. Nhưng việc tìm virus phải có thời hạn. Nếu quá thời hạn thì việc tìm kháng thể chỉ để biết trong quá khứ gần đây người ta đã mắc và khỏi thì phải tìm quá trình tiếp xúc những người đã tiếp xúc với ca này để truy vết, để có thể truy vết những người đã tiếp xức gần có nguy cơ mắc bệnh. Nhưng làm được như vậy là cả một sự gian khổ cho hệ thống y tế và cần quyết tâm chính trị rất cao.

THIÊN LAM