Các bệnh nhân điều trị ở khoa Phẫu thuật Nhiễm khuẩn, Bệnh viện Việt Đức, đặc điểm chung là bệnh lý nền tiểu đường, tổn thương điển hình là một vùng viêm tấy đỏ ở gáy và lưng. Sau vài ngày, vùng viêm diễn biến vỡ mủ, thành nhiều nốt nhỏ trông giống tổ ong hoặc gương sen, đau nhức.

Một trong ba bệnh nhân là người đàn ông quốc tịch Sri Lanka. Ông là thủy thủ tàu viễn dương, mắc bệnh tiểu đường mạn tính. Trên biển dài ngày, ông xuất hiện các cụm nhọt nhiễm trùng vùng lưng. Tổn thương nhanh chóng lan rộng tạo thành ổ mủ từ lưng xuống hông.

Ông cùng thủy thủ đoàn mất 40 ngày trên biển mới cập cảng Quảng Ninh. Ông được đưa vào bệnh viện ở Quảng Ninh, sau đó chuyển đến Bệnh viện Việt Đức trong tình trạng nhiễm trùng dai dẳng.

Ngày 14/5, bệnh nhân được bác sĩ phẫu thuật, rạch tháo mủ, cắt lọc làm sạch các ổ nhiễm trùng vùng lưng, đùi, kiểm soát đường huyết. Kết quả xét nghiệm cho thấy bệnh nhân nhiễm vi khuẩn tụ cầu vàng  Staphylococcus Aureus.

Sau một tuần, hiện các vết thương của bệnh nhân tiến triển rất tốt, các bác sĩ chuyển sang tạo hình vết thương và khép lại vết mổ.

"Tôi may mắn khi điều trị ở Việt Nam, nhận được sự thông cảm, chăm sóc y tế tuyệt vời", bệnh nhân chia sẻ.

Bệnh nhân khác, 75 tuổi, Hà Nội, điều trị tiểu đường nhiều năm, ung thư vú trái đã mổ. Bà bị sưng tấy lưng, đau suốt hai tuần, tự điều trị. Đến khi tổn thương lan rộng, đau nhức nhiều, bà mới đến bệnh viện khám. Bác sĩ điều trị cho người bệnh sức khỏe ổn định, mới tiến hành phẫu thuật ngày 19/5.

Kết quả xét nghiệm, bệnh nhân cũng nhiễm vi khuẩn Staphylococcus Aureus. Hiện vết thương của bà ổn định, tuy nhiên do tổn thương rộng nhiều khả năng phải vá da. 

Gần nhất là ngày 23/5, các bác sĩ đã tiến hành phẫu thuật cho bệnh nhân nữ, 56 tuổi, ở Hòa Bình, tổn thương vùng gáy gần hai tuần. Tổn thương là những ổ áp xe nhỏ nhiều vách và ngóc ngách, tổ chức dưới da hoại tử và mủ trắng do nhiễm khuẩn Staphylococcus Aureus.

Phó giáo sư Nguyễn Đức Chính, người trực tiếp phẫu thuật cho bệnh nhân, cho biết bệnh "hậu bối" được dùng với thuật ngữ Anthrax, tức bệnh than, hoặc Carbuncle được định nghĩa là cụm nhọt. Tình trạng là nhiều nhọt nhỏ do viêm lỗ chân lông tập trung thành đám, có quá trình hoại tử phần mềm tổ chức dưới da. Đây là bệnh hiện ít gặp ở Việt Nam. 

Từ "hậu bối" hay bệnh than xuất phát từ tiếng Latin "Carbunculus" có nghĩa là hòn than nhỏ (a small coal), khối đau cứng như đá (Carbuncle stone). Vị trí xuất hiện nằm phía thân sau của cơ thể nên được gọi là Hậu (phía sau) Bối (u, nhọt). Ở Việt Nam, bệnh còn được gọi là "cụm nhọt tổ ong" hay "nhọt gương sen" do tổn thương khi vỡ mủ lỗ chỗ giống như tổ ong hoặc như gương sen đã lấy hết hạt. 

Tác nhân gây bệnh chủ yếu do tụ cầu vàng (Staphylococcus Aureus). Nếu không được xử lý, nhiễm trùng có thể lan tỏa đến các phần khác của cơ thể. "Hậu bối" hay mọc ở gáy, lưng, những người có sức đề kháng kém, người cao tuổi, người mắc bệnh tiểu đường...

"Hậu bối" xuất hiện ban đầu là một đám mảng đỏ có đường kính rất khác nhau, có thể 5-10-20 cm. Biểu hiện kèm theo là viêm đỏ, sưng tấy, gồ cao, đau, có nhiều ngòi, tiến triển hoại tử tổ chức dưới da, tổn thương lõm sâu khoảng 0,5-1cm.

Bệnh không tự khỏi theo cách thay băng thông thường hoặc uống thuốc, mà cần điều trị chuyên sâu. Khác với nhọt bọc tổn thương rất nông và là một khối mủ có thể trích đơn giản, "hậu bối" bắt buộc phải phẫu thuật mở rộng và lấy tổ chức hoại tử mới khỏi bệnh được. 

Một số trường hợp điều trị không đúng hoặc tự ý đắp lá, tổn thương lan rộng hoặc biến chứng như nhiễm khuẩn huyết, nguy hiểm đến tính mạng. 

Khi xuất hiện những triệu chứng đầu tiên của bệnh, đặc biệt là người đề kháng kém hay mắc bệnh chuyển hóa như tiểu đường, cần đến bệnh viện khám và điều trị. 

Lê Nga