Bác sĩ Phạm Văn Sỹ, khoa Ngoại Lồng ngực Mạch máu, Bệnh viện quận Thủ Đức, chỉ ra bốn nguyên nhân gây đột tử, gồm bệnh tim mạch, đột quỵ, thuyên tắc mạch máu phổi và vỡ động mạch chủ.

Liên quan đến tim và mạch máu tim, đột tử chủ yếu do ngừng tim và nhồi máu cơ tim. Trong đó, ngừng tim được xem là nguyên nhân hàng đầu. Nguyên nhân ngừng tim thường do cơ tim phì đại (là bệnh có yếu tố di truyền), bất thường động mạch vành, bệnh tim bẩm sinh, viêm cơ tim, hội chứng Brugada...

Nhồi máu cơ tim xảy ra do động mạch vành bị xơ vữa. Yếu tố nguy cơ cao nhồi máu cơ tim là tuổi già, huyết áp cao, bệnh tiểu đường, hút thuốc lá và mỡ máu.

Đột quỵ, hay tai biến mạch máu não, dẫn đến đột tử. Đột quỵ là tổn thương mạch máu não, làm gián đoạn cấp máu cho não dẫn đến chết tế bào não. Số lượng tế bào não chết càng nhiều sẽ ảnh hưởng lớn tới khả năng vận động và tư duy của cơ thể như tê liệt hoặc cử động yếu một phần cơ thể, mất ngôn ngữ, rối loạn cảm xúc, thị giác suy giảm, tử vong...

Có hai loại đột quỵ, là thiếu máu não và xuất huyết não. Đột quỵ do thiếu máu cục bộ chiếm khoảng 85% tổng số ca đột quỵ hiện nay. Đây là tình trạng các cục máu đông làm tắc nghẽn động mạch, cản trở quá trình máu lưu thông lên não, thường liên quan đến bệnh tim mạch và mỡ máu cao.

Đột quỵ do xuất huyết là tình trạng mạch máu não bị vỡ, khiến máu chảy ồ ạt. Bệnh cao huyết áp không được kiểm soát và uống nhiều rượu là nguyên nhân khiến thành động mạch mỏng yếu, xuất hiện các vết nứt, rò rỉ, gây vỡ mạch.

Thuyên tắc mạch phổi là cục máu đông xuất hiện ở động mạch phổi làm tắc hệ thống mạch máu vào - ra phổi trao đổi khí, dẫn đến cơ thể thiếu oxy đột ngột, tử vong. Hai triệu chứng đặc trưng nhất của bệnh là khó thở và đau ngực.

Các cục máu đông thường hình thành khi chúng ta không hoạt động trong thời gian dài, bác sĩ Sỹ cho hay. Tắc mạch phổi xảy đến ở người nằm liệt giường vì một căn bệnh nghiêm trọng, chấn thương hoặc người đang hồi phục sau phẫu thuật. Nguy cơ này cũng tăng lên đối với những người ngồi lâu không vận động trong các chuyến bay đường dài hoặc các chuyến đi bằng ôtô.

Vỡ động mạch chủ. Động mạch chủ là động mạch lớn nhất trong cơ thể, có nhiệm vụ như dòng kênh lớn nhất giúp lưu chuyển máu đi khắp cơ thể. Vì một lý do nào đó (tuổi già, bệnh mạn tính, nhiễm trùng, cao huyết áp...) thành mạch yếu đi, giãn ra, gây phình động mạch chủ. Một trong số đó vỡ sẽ gây bệnh cảnh vỡ động mạch chủ, bệnh nhân mất máu rất nhanh và ồ ạt, 90% tử vong trong tích tắc.

Để phòng ngừa đột tử, bác sĩ khuyên những người trong nhóm bốn nguyên nhân trên lưu ý theo dõi sức khỏe, điều chỉnh chế độ ăn uống sinh hoạt phù hợp. Người có nguy cơ tim mạch như hút thuốc lá, dùng thuốc an thần lâu dài, tăng mỡ máu, cao huyết áp, ung thư hoặc bệnh tự miễn, tiền sử gia đình có người thân từng bị ngừng tim hoặc tai biến mạch não... cần bác sĩ khám và tư vấn kịp thời.

Nhóm nguy cơ đột quỵ, vỡ động mạch chủ, cần kiểm soát huyết áp, tiểu đường, không hút thuốc lá và hạn chế rượu. Hạn chế lạm dụng thuốc ngừa thai, thuốc điều chỉnh hormone sinh dục, thuốc giảm đau không kê đơn. Tránh ăn nhiều dầu mỡ, chiên rán và thức ăn nhanh. Tập thể thao đều đặn sẽ giúp trái tim và thành mạch thêm dẻo dai đàn hồi, giảm lượng mỡ máu, mảng cholesterol thừa bám trong thành mạch.

Người có thể bị thuyên tắc mạch phổi, cần dự phòng sau các phẫu thuật vùng bụng, xương chậu, thay khớp gối, khớp háng và gãy xương lớn như xương đùi...

Thư Anh